Ma’mur qahhorov


mamlakatlarida  tasavvuf, arab-musulmon falsafasi (mashshoiyyun)



Download 0,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/95
Sana07.07.2021
Hajmi0,63 Mb.
#111976
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   95
Bog'liq
falsafa

mamlakatlarida  tasavvuf, arab-musulmon falsafasi (mashshoiyyun) 
hamda  tabiatshunoslik  falsafasi  (tabiiyyun)  shakllandi.  Dunyov iy 


adolat, insonparv arlik, ma‘rifatparv arlik, demokratik boshqaruv  kabi 
qadriyatlar  bu  ta‘limotdan  keng  o‗rin  egalladi.  Shulardan  ayrimlari 
xususida to‗xtalaylik. 
Tasav v uf  islomiy  falsafaning o‗ziga xos ko‗rinishiidir. Markaziy Osiyo 
v a  Erondan  Ibroxim  Adham,  Bistomiy,  as-Sulamiy,  Abu-Bakr  al- 
Farg‗oniy, Bobo Kuxiy, Bobo Toxir, Ansoriy, Yusuf Hamadoniy, Ahmad 
Yassav iy, Najmiddin Kubro kabi tasav v uf allomalari etishib chiqdilar. 
Tasavvuf xudoning o‗zligida (v axdat-ul-v ujud), borliqda (v axdat-ul-
mav jud)  shariat,  tariqat,  ma‘rifat,  xaqiqat  bosqichlari  xaqidagi 
ta‘limotlari  bilan  rasmiy  islom  aqidalaridan  bir  qadar  chetlashgan, 
sodda  dunyov iy  v a  erkin  fikrlar  bildirgan.  Masalan,  oriflik,  zoxidlik, 
darv eshlik, gushanishinlik, rindlik harakatlari adolatsizlik, zurav onlik v a 
boylik  to‗plashga  qarshi,  insonlarning  xudo  oldidagi  tengligi, 
kambagallarga insoniy munosabatda bo‗lish g‗oyalari bilan o‗rtaga 
chiqqan. Shu sababli tasavvuf quyi tabaqalar v akillari orasida e‘tibor 
qozongan, o‗z nav batida, diniy mutaasiblikni, bid‘at v a xurofotlarni 
rasmiy  islom,  kalom  nomidan  qonunlashtirib  olgan  ruxoniylarning 
noroziligiga  sabab  bo‗lgan.  Tasav v uf  falsafasining  naqshbandiya, 
kubrav iya, yassav iya kabi tarikatlari ma‘lum v a mashxurdir. 
X-XIII asrlarda Markaziy Osiyo v a Eronga arab xalifaligidan mu‘tazila 
v a  kalom  falsafasi  kirib  keldi.  Xorazmlik  Abu  Mudar  Abulqosim 
Zamaxshariy,  Imom  Tojiddin  Shaxaristoniylar  mutazila  ta‘limotining 
ratsionalistik  jixatlarini  targ‗ib  qildilar.  Masalan,  Zamaxshariyning 
fikricha,  aqliy  bilimlar  v a  mantiqiy  dalillar  ko‗r-ko‗rona  e‘tiqoddan 
ustindir.  Shaxaristoniy  falsafa  ratsionalizmga,  mantiq  tamoyillariga 
rioya qilishi tufayli dindan tafov ut qiladi, degan. 
Islom  ilohiyot  falsafasi  –  kalomning  yuzaga  kelishi  v atandoshimiz 

Download 0,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   95




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish