Ma’mur qahhorov

Abu 
Rayxon 
Beruniy
(973-1048) 
tabiiyyun 
falsafasi 
namoyondalaridan bo‘lib, bizgacha uning jismlarni tortishuvi, quyosh 
va oyning tutilishi, zarra, inertsiya va sun’iy tanlanish, rivojlanish, 
geotektonika, er evolyutsiyasiga oid 28 ta asari etib kelgan. Alloma 

---

ulardan tegishli falsafiy xulosalar chiqargan. Jumladan modda, 
makon va zamon, qonuniyat, zaruriyat, tasodifiyat, harakat va 
rivojlanish kabi tushunchalarga murojaat qilgan. 
Beruniy olamni bilish mumkinligi g‘oyasini qat’iy yoqlab chiqqan. 
Bilish sezgilar bergan ma’lumotlardan boshlanadi. Sezgi aqliy bilish 
uchun xom ashyo vazifasini o‘taydi. Bilimlarimiz chinligi yoki 
yanglishuv ekanligi tajribada aniqlanadi. Tajriba narsa-xodisalarning 
muxim xususiyatlari va tomonlarini, miqdoriy va sifatiy jixatlarini, 
moxiyatini ochib beradi. 
Beruniyning fikricha, insonning shakllanishi – evolyutsion jarayon, 
ayni vaqtda komil inson maqomiga erishish shaxsning o‘z qo‘lida, u 
o‘z ma’naviy olamini takomillashtirish va o‘zgartirish imkoniyatiga 
ega. Jamiyat tabiat singari tadrijiy (evolyutsion tarzda) o‘zgaradi, 
xukmdorlarning burchi- adolat o‘rnatish, fuqarolarga g‘amxo‘rlik 
qilish, jamiyatni aql va adolat qonunlari asosida boshqarishdan 
iboratdir 
Mashshoiyyun falsafasining yana bir namoyondasi –