Mamleketlik universiteti jumanov m. A

1.3. Ekologiyanm basqa panler menen baylamsi
Ekologiya pani biologiyanm en jas, biraq juda tez rawajlamp 
atirgan tarmagi bolip, tabiyatta ushirasatugin janli organizmlerdin 
bir - biri ham olar jasap atirgan ortahq penen bolip atirgan 
qatnaslardi uyrenedi. Sonday aq, ekologiya janli organimzlerdin 
ortaliq ham olardm biri - biri menen qatnaslarm jaratiw 
processinde organizmlerdin rawajlamwi, kobeyiwi, tarqaliwi, 
dzgerisi ham de olar payda etetugm quramah ekologiyahq 
birlesikler mzamlarm da uyrenedi.
16

---

Ilim-texnikanm, rawajlamwi jamiyet ham tabiyat arasindagi 
i|ulmisiqlardm ozgeriwine alip keledi. Keri kiishler tasirinde 
tAbiynltm jagdayi ozgere baslaydi. Bunin natiyjesinde tabiyiy 
Jltgilayin liyrenetugm ekologiya pani har tiirli biologiyaliq ham 
biologiyaliq emes panler menen tabiyiy rawishte baylanisa 
HiiNluydi. Maselen, ol osimlik ham haywanlardm sam ham de 
nipalin, sirtqi korinisin, jasaw ormlarm uyrenetugm botanika, 
/oologiya, sistematika, morfologiya, floristika, biogeografiya 
N iy aq li 
panlerge baylanisli (4-siiwret).
fckologiya 
osimlikler, 
haywanlar 
ham 
insanlardm 
(iziologiyahq jagdayin uyreniwshi fiziologiya pani menen tigiz 
buylanisqan ham natiyjede «Fiziologiyaliq ekologiya» bagdan 
jlizcgc kelip, bul eki pan jemisleri bir - birin toltiradi.
likologiya osimlik ham haywanatlardih har turli orinlarga 
iykcmlesiwi, regionlarga sayligm amqlawda geografiya pani 
menen, turlerdin nasillik belgilerin nasilden - nasilge otiwi, olarga 
ortaliq tasirin uyreniw processinde ekologiya oz nawbetinde 
genetika pani penen baylanista boladi.
Organizmlerdi uyreniw processinde olarga ortaliqtm tabiyiy 
I'aktorlan tasirin amqlawda ekologiya biologiyaliq emes panlerge, 
yagmy 
klimattamw, 
landshafttaniw, 
meteorologiya, 
gcomorfologiya, topiraqtamw siyaqli panlerge baylamsadi, sebebi 
organizmlerdin osiw, rawajlaniw ham kobeyiw processleri lqhm, 
jcrdin duzilisi, topiraqtin tabiyiy ham ximiyaliq jagdaylari menen 
bjiylamsli.
Hazirgi waqitta qala ham awillarda xaliq ushm iiy-jaylardi, 
sanaat oraylann tabiyatqa ziyan keltirmeytin halda qunwdi 
jobalastiratugm «onermentshilik ekologiyasi», tabiyattagi keri 
jagdaylardi amqlaytugm, turli ekologiyahq is-ilajlardi islep 
shigatugm, ortaliqtm pataslamwin, zabarleniwin_jjaqiaigtut;m 
«ekologiyahq ekspertiza» siyaqli bagdar.

---

esaplari tiykarinda matematikaliq jollar menen ekologiyahq 
moduller jaratiw siyaqli bagdarlar da rawajlanbaqta.