Мамлакатимизда иқтисодий соҳада ислоҳотларни чуқурлаштириш ва эркинлаштириш борасида макроиқтисодий ва молиявий барқарорликка эришиш асосий вазифалардан бири ҳисобланади

ТАСДИКЛАЙМАН
КАФЕДРА МУДИРИ________Д. XОДЖАЕВА
____-_________2017


Мавзу: Маҳсулот ҳажмига таъсир этувчи меҳнат омилларини таҳлили


Режа:
1. Маҳсулот ҳажмига таъсир этувчи меҳнат омилларининг мазмуни
2. Маҳсулот омилларининг маҳсулот ҳажмига таъсири таҳлили


Бугунги бозор иқтисодиªти шароитида корхоналарнинг маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмларини ўзгаришига бир қатор омиллар таъсир кўрсатади. Маҳсулот ҳажмига таъсир этувчи омилларни шартли равишда тўртта гуруҳга ажратиш мумкин:
• Меҳнат предметлари;
• Меҳнат воситалари;
• Меҳнат омиллари;
• Тадбиркорлик.
Мазкур омиллар таркибида асосий ўринни меҳнат омиллари ташкил этади. Шу сабабли ҳам меҳнат омилларини таҳлил қилиб бориш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан ҳисобланади.
Маҳсулот ҳажмига қуйидаги меҳнат омиллари таъсир этади.
1. Ишчилар сонини ўзгариши.
2. Бир ишчини йил давомида ишлаган киши-кунларини ўзгариши.
3. Иш куни давомийлигини ўзгариши.
4. Ишчини 1 соатлик иш унумини ўзгариши.
Бу меҳнат омилларини маҳсулот ҳажмига бўлган таъсирини занжирли боЁланиш, фоизлар фарў усуллари орўали аниқлаш мумкин.
жадвал
АВС” акционерлик жамиятида меҳнат омилларини маҳсулот ҳажмига таъсирини таҳлили
(Фоизларни фарқ усули орқали аниқлаш)

Кўрсаткичлар	режани бажар, (%)	Фоиз-ларнинг фарқи, (+,-)	хисоб- китоблар	ўзгариш сабаби
1. Ишчилар сонининг ўзгариши	99,01	-0,99	99,01 -0,99 2198763 * (-0,99)\100 -21767,7	Ишчилар сонини камайиши
2. Жами ишланган киши кунларининг ўзгариши	95,81	-3,2	95,81 -3,2 2198763 * (-3,2)\100 -70360,4	Йўқотил-ган иш кунлари
3. Жами ишланган киши соатларининг ўзгариши	95,82	+0,01	95,82 +0,01 2198763 * (+0,01)\100 +219,9	Иш куни давомий-лигини узайиши
4. Маҳсулот ҳажми (бир соатлик иш унумининг ўзгариши)	116,15	+20,33	116,15 +20,33 2198763 * (+20,33)\100 +447008,5	1 соатлик иш унумини ортиши
Жами	х	х	355100,3	х

Илова:
1. Маҳсулот ҳажми солиштирма улгуржи баҳода, минг сўм


Режа Ҳақиқатда Фарқи
2198763 2553967 +355204


Хисоб-китоблар : 99,01 – 100 = -0,99
95,81 – 99,01 = -3,2
95,82 – 95,81 = +0,01
116,15- 95,82 = + 20,33


Жадвал маълумотларидан кўриниб турибдики, ўрганилаªтган даврда корхонада маҳсулот ҳажми бизнес режада белгиланганига нисбатан 355204 минг сўмга кўпайган. Маҳсулот ҳажмининг ортишига меҳнат омиллари ҳам ўз таъсирини ўтказган. Яъни ишчилар сонининг ўзгариши ҳисобига 21767,7 минг сўмлик, жами ишланган киши кунларининг ўзгариши ҳисобига эса 70360,4 минг сўмлик маҳсулот йўқотилган. Аммо, маҳсулот ҳажмига ижобий таъсир этган меҳнат омиллари ҳам мавжуд бўлиб, булардан жами ишланган киши соатларининг ўзгариши ҳисобига 219,9 минг сўмлик, бир соатлик иш унумдорлигини ортиши ҳисобига эса 447008,5 минг сўмлик маҳсулот ҳажмини ортишига олиб келган. Меҳнат ресурсларидан тўлиў фойдаланилган таўдирда корхонада маҳсулот ҳажми ўўшимча яна 92128,1 минг сўмга ортиши мумкин эди. Умуман олганда, бундай натижаларни корхона учун ижобий деб баҳоласак бўлади.


Таянч сўзлар
Меҳнат предметлари , мехнат воситалари, меҳнат омиллари, тадбиркорлик

Такрорлаш учун саволлар
1. Маҳсулот ҳажмига таъсир этувчи меҳнат омилларининг мазмуни.
2. Маҳсулот омилларининг маҳсулот ҳажмига таъсири таҳлили.
3. Мехнат унумдорлигига таъсир қиладиган омилларни кўрсатинг.
4. Маҳсулот ҳажмига таъсир этадиган меҳнат омилларини и зохланг.


Фойдалинилагн адабиётлар:
1. Вахобов А.В., Ибрагимов А.Т. «Молиявий ва бошқарув Таҳлили» Фарстлик. Т.: “Шарқ” 2005й.
2. Пардаев М.Қ. “Молиявий Таҳлил”
3.Ергашев Е. “Иқтисодий ва молиявий Таҳлил” Т.; “Молия” 2000й.
4.Абдуллаев А. Ва бошқалар “Иқтисодий Таҳлил” 100 савол ва жавоб
Т.; “Мехнат” 2001й.


Интернет маълумотлари
http:// www. accounting. rut gars. edu
http:// www. accounting web. com/
http:// www. buhgalteria. com. ua
http:// www. 1c. ru
http:// www. gaap. Ru