Мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларига риоя этилишини, жамиятнинг маънавий янгиланишини, ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётини шакллантиришни

2-Чизма. Бошқарув қарорлари унсурлари
Маълумки, қарор қабул қилиш зарурияти мавжуд, амалдаги ҳолатнинг муаммони ҳал этиш учун талаб этиладиган ҳолатга мос тушмаслиги натижасида юзага келади. Ана шу ернинг ўзида муаммо келиб чиқади. Бу муаммонинг ечими қуйидаги саволларга жавоб беришни талаб қилади:

• 
  Нима қилиш керак ( масалан, истеъмолчиларнинг яна қандай янги талабларини қондириш керак ёки маҳсулотнинг қандай сифат кўрсаткичларини яхшилаш лозим)?
  
• 
  Қайси воситаларни (қандай технологияни) қўллаш лозим?
  
• 
  Ишлаб чиқариш харажатлари қай даражада, қандай миқдорда бўлиши керак?
  
• 
  Ким жавобгар бўлиши керак?
  
• 
  Кимга ва қайси бахода сотиш лозим?
  
• 
  Бу ишлаб чиқариш ёки хизмат инвесторга ва жамиятга нима беради?
  
• 
  Қайси муддатларда бажарилиши керак?
  

Қарор қабул қилишда раҳбарнинг ваколати ва жавобгарлиги ҳам муҳим аҳамиятга эгадир.

2. 
   Бошқарув қарорларини таснифи
   

Бошқарув жараёнида турли масалалар юзасидан, турли даражада хилма-хил моҳиятга ва мазмунга эга бўлган минглаб қарорлар қабул қилинади. Уларни қуйидаги белгилар бўйича гуруҳларга бўлиш мумкин (10-жадвал).


2-Жадвал. Бошқарув қарорларининг таснифи

Т/р	Гуруҳлаш белгилари	Бошқарув қарорлари турлари
1 2 3 4 5 6	Амал қилиш даврига кўра Мазмуни ва амал қилиш хусусиятига кўра Такрорланиш ёки янгилик даражасига кўра Ахборот билан таъминланганлик даражасига кўра Амал қилиш хусусиятига кўра Қарорни қабул қилиш шаклига кўра	-стратегик қарорлар -тактик қарорлар -ижтимоий-иқтисодий қарорлар -техникавий қарорлар -стереотип қарорлар -ташаббусли қарорлар -анъанавий қарорлар -тавсияли қарорлар -аниқ қарорлар -ноаниқ қарорлар -вақтинчалик қарорлар -оператив (тезкор) қарорлар -мунтазам қарорлар -вақти-вақти билан қабул қилинадиган қарорлар -яккабошлик принципи асосида қабул қилинган қарорлар -коллегиаллик асосида қабул қилинган қарорлар -консенсус принципи асосида қабул қилинган қарорлар -“Ринги” усули асосида қабул қилинган қарорлар

Стратегик қарор мақсадга эришишда муҳим аҳамиятга эга. У юқори бошқарув органлари томонидан туб ва истиқболли дастурларни ишлаб чиқиш мақсадларида қабул қилинади. Бундай дастурларга:
- Хусусийлаштириш жараёнларини чуқурлаштириш.
- Рақобат муҳитини шакллантириш.
- Чуқур таркибий ўзгаришларга эришиш.
- Кичик ва ўрта бизнесни ривожлантириш каби дастурлар мисол бўла олади.
Тактик қарорлар мақсадга эришишнинг восита ва усуллари хусусидаги жорий, тезкор қарорлардир. Масалан:
- Корхона, фирманинг жорий режаларини тузиш ва жорий қилиш.
- Кадрлар масаласини ҳал қилиш ва ҳк.
Мазкур қарорлар юқори ва ўрта бўғин раҳбарлари томонидан узоғи билан икки йилгача бўлган муддатга қабул қилинади.
Умумий қарорлар бир хил муаммога дахлдор бўлиб, барча бўғинлар учун бирдек амал қилади. Масалан, иш кунининг бошланиши ва тугаши, тушлик вақти, иш ҳақини тўлаш муддатлари ва бошқа танаффуслар.