Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

Likvidlik ko‘rsatkichlari 

---

104 
Joriy likvidlik koeffitsiyenti 
Aylanma aktivlar 
Qisqa muddatli 
majburiyatlar 
Current Assets 
Current Liabilities 
360 mln. so‘m 
= 
1,4 
256,6 mln. 
so‘m 
Kritik baholash (lakmus qog‘ozi) 
koeffitsiyenti
Pul mablag‘lari + Debitorlik 
qarzlari 
Qisqa muddatli 
majburiyatlar 
Cash + Receivables 
Current Liabilities 
180 mln. so‘m 
= 
0,7 
256,6 mln. 
so‘m 
Bozor qiymati (bahosi) ko‘rsatkichlari 
Aksiya bahosi (narxi) va uning foydasi 
nisbati koeffitsiyenti 
Bitta aksiya bahosi 
Bitta aksiyaga to‘g‘ri keladigan sof 
foyda summasi 
Price per Share 
Earnings per Share 
187,2 mln. 
so‘m 
= 8,0% 
23,4 mln. so‘m 
Aksiyaning bozor va balans qiymati nisbati 
koeffitsiyenti 
Bitta aksiya bahosi 
Bitta aksiyaning balans bahosi 
Price per Share 
Book Value per Share 
187,2 mln. 
so‘m 
= 
0,6 
313,4 mln. 
so‘m 

---

105 
Jadvalning so‘nggi bo‘limida bozor qiymati koeffitsiyentlari sanab o‘tilgan 
bo‘lib, ular yordamida firmaning buxgalteriya hisobidagi ma’lu-motlar uning bozor 
qiymatiga qanchalik to‘g‘ri kelishi baholanadi. Bu guruhdan eng ko‘p 
qo‘llaniladigani – bu aksiya bahosi va sof foyda nisbati koeffitsiyenti (R/Ye – price 
to earnings) va aksiyalarning bozor va balans qiymati nisbati koeffitsiyentidir 
(M/V – market to book).
Firmaning moliyaviy koeffitsiyentlarini tahlil qilishda, avvalambor, quyidagi 
ikki jihatni inobatga olish zarur: 

vaziyat kimning nuqtai nazaridan baholanadi: aksiyadorlarning nuqtai 
nazaridanmi yoki kreditorlarningmi? 

ko‘rsatkichlarni taqqoslash uchun mezon sifatida nimadan foyda-laniladi?
Mezoniy etalonlar quyidagilar bo‘lishi mumkin: 

xuddi shu davr bo‘yicha boshqa kompaniyalarning moliyaviy koeffi-
tsiyentlari; 

o‘rganilayotgan kompaniyaning turli davr bo‘yicha moliyaviy koeffi-
tsiyentlari; 

moliyaviy bozorlardan olish mumkin bo‘lgan ma’lumotlar, masalan, aktivlar 
bahosi yoki foiz stavkalari. 
Hozirgi paytda turli (jumladan, sanoat) sohalar(i) bo‘yicha moliyaviy 
koeffitsiyentlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni olish mumkin bo‘lgan ko‘plab 
manbalar mavjud. 
Dan & Bradstreet
, (2) Robert Morris byurosining yillik 
hisobotlar bo‘yicha tadqiqotlari 
(Annual Statement Studies by Robert Morris
 
Associates)
, (3) Savdo palatasining har chorakdagi moliyaviy hisobotlari (the 
Commerce Department's Quarterly Financial Report) va (4) turli tijorat 
assotsiatsiyalari ana shular jumlasidandir. Bundan tashqari, bu ma’lumotlar 
endilikda kompakt-disklarda va Internet orqali tarqatilmoqda.