Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

 
 
 
3-MODUL. MOLIYAVIY HISOBOTLAR 
 
Tayanch so’z va iboralar
: balans qiymati (book value), nomoddiy aktivlar 
(intangible assets), gudvil, yoki firmaning ishbilarmon sifatida obro’si (goodwill), 
joriy narxlar asosida qayta baholash (marking to market), umumiy aktsiyadorlik 
daromadliligi (total shareholder returns), sotuvdan foiz usuli (percent-of-
salesmethod), barqaror o’sish koeffitsienti (sustainable growth rate), aylanma 
kapital (working capital), pul oqimlari aylanishi tsikli davomiyligi (cash cycle 
time), likvidlik (liquidity),kassa rejasi (cash budget) 
11-mavzu. Moliyaviy hisobot funksiyalari va ularning turlari 
 
Reja: 
1.
 
Moliyaviy hisobot funksiyalari 
2.
 
Moliyaviy hisobot turlari 
 
 

---

85 
1. Moliyaviy hisobot funksiyalari
 
Moliyaviy hisobotlar tomonidan bajarilishi lozim bo‘lgan funksiyalarni 
chizmada quyidagicha aks ettirish mumkin (11.1-rasm). Demak, ko‘rinib turibdiki, 
eng umumiy tarzda qayd etiladigan bo‘lsa, moliyaviy hisobotlar uchta muhim 
iqtisodiy funksiyani bajaradi. Ularning birinchisi shundan iboratki, unga ko‘ra 
moliyaviy hisobotlar firmaning egalari va kreditorlariga firmaning joriy moliya- 
viy ahvoli hamda o‘tgan davrda uning faoliyati qanchalik samarali bo‘lgani 
to‘g‘risida ma’lumot beradi. 
11.1-rasm. 
Moliyaviy hisobotlar funksiyalari 
 
Shunday bo‘lsa-da, bu o‘rinda shuni qayd etish joizki, firmaning moliyaviy 
hisobotlarida kamdan-kam hollarda uning faoliyati qanchalik samarali bo‘lganini 
to‘liq baholash uchun zarur ma’lumot mavjud. Ammo hisobotlar manfaatdor 
shaxslarni kompaniya faoliyatining qaysi jihatlarini, ayniqsa, o‘ta sinchkovlik bilan 
tahlil qilish kerakligi to‘g‘risida muhim ma’lumot bilan ta’minlashi mumkin. 
Moliyaviy hisobotlarni batafsil o‘rganib, firmani boshqarishda qo‘lga kiritilgan 
yutuqlar va yo‘l qo‘yilgan xatolarni ko‘rish, ba’zida esa firibgarliklarni aniqlash 
mumkin. Ularning naqadar muhim ekanligini anglash uchun Hisob Palatasi, 
Moliya vazirligi, Soliq qo‘mitasi, tarmoq yoki soha vazirliklari qoshidagi Nazorat-
taftish boshqarmalari, auditorlik xizmatlari va hokazolar tomonidan taqdim 
etiladigan materiallarga ko‘z tashlashning o‘zi yetarli. Xuddi shunday maqsad 
bilan OAV tomonidan e’lon qilinayotgan ma’lumotlarga e’tibor berishning o‘zi 
ham juda ko‘p narsani ko‘rsatishi mumkin.
Rasmga ko‘rsatilishicha, moliyaviy hisobotlarning ikkinchi funksiyasi 
firma 
egalari va kreditorlariga kompaniya faoliyati samaradorligining asosiy reja 
ko‘rsatkichlarini aniqlash va menejerlar faoliyatini tartibga solish imkonini berish 
hisoblanadi.
Moliyaviy hisobotlardan direktorlar kengashi kompaniya samarador-ligining 
rejadagi ko‘rsatkichlari borasida muayyan maqsadni belgilash uchun foydalanadi.