Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

 
1-nazorat uchun savol 
Kompaniya faoliyati tahlili uchun qanday asosiy moliyaviy koef-
fitsiyentlardan foydalaniladi?
 
 
2. Moliyaviy koeffitsiyentlar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqliklar
Tahlil chog‘ida ko‘pincha aktivlar daromadliligi normasi (me’yori)ni (ROA) 
boshqa ikki koeffitsiyentlar ifodasi sifatida tasavvur qilish foydali hisoblanadi: 
ROA = 
EBIT 
× 
Sotish hajmi 
= 
Sotish hajmi 
Aktivlar bahosi (qiymati) 
= Sotish rentabelligi × Aktivlar aylanuvchanligi = 
= ROS × ATO 
ROA koeffitsiyentining
 
ROS va ATO koeffitsiyentlari orqali ifoda-lanishi 
mumkinligi quyidagi dalil bilan tasdiqlanadi: turli sohada faoliyat yuritadigan 
firmalarning sotuvlar rentabelligi va aktivlar aylanuvchanligi koeffitsiyentlari 
mutlaqo har xil bo‘lishi va, shu bilan birga, aktivlar daromadliligi ko‘rsatkichlari 

---

106 
bir xil bo‘lishi mumkin. Masalan, odatda, supermarketlarning sotuvdan rentabellik 
ko‘rsatkichlari past, aktivlar aylanuvchanligi ko‘rsatkichlari yuqori bo‘ladi. 
Qimmat zargarlik buyumlari qimmat do‘koniga esa buning aksi xos. Ammo ikkala 
do‘konning aktivlar daromadliligi koeffitsiyenti bir xil bo‘lishi mumkin. 
Aytilganlarni misolda ko‘rish uchun, keling, aktivlar daromadliligi 
koeffitsiyenti bir xil, ya’ni 10,0%ga teng ikkita firmani ko‘rib chiqamiz. Birinchi 
firma – bu supermarketlar tarmog‘i, ikkinchisi esa – kommunal xizmatlar 
ko‘rsatishga ixtisoslashgan firma bo‘lsin. 13.2-jadvaldan (navbatdagi betga qarang) 
ko‘rinib turganidek, supermarketlar tarmog‘ining sotuvdan daromadlilik 
koeffitsiyenti “past” (2,0%) va u o‘z aktivlarini yiliga besh marta aylantiribgina 
aktivlar daromadliligi ko‘rsatkichini 10,0% li ko‘rsatkichga olib chiqadi. Ko‘p 
kapital talab qiladigan kommunal xizmatlar sohasiga kelsak, bu sohada ishlaydigan 
firmaning aktivlar aylanuvchanligi koeffitsiyenti (ATO) yiliga atigi 0,5 martaga 
teng bo‘lsa-da, sotish rentabelligi yuqori, ya’ni 20,0% bo‘lgani uchun u ham 
10,0%lik aktivlar daromadliligi koeffitsiyenti (ROA)ga ega. 
13.2-jadval