Mamasoli jumaboyev


BOLALAR  ADABIYOTI  FANI  HAMDA  UNING



Download 12,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/120
Sana31.12.2021
Hajmi12,91 Mb.
#220217
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   120
Bog'liq
bolalar adabiyoti va ifodali oqish (1)

BOLALAR  ADABIYOTI  FANI  HAMDA  UNING
MAQSAD  VA  VAZIFALARI
Pråzidåntimiz  I. A. Karimov  o‘zining  „Yuksak  ma’navi-
yat — yångilmas  kuch“  kitobida  ma’naviyat  masalasiga  alohida
e’tibor  bårib:  „Biz  xalqimizning  dunyoda  håch  kimdan  kam
bo‘lmasligi,  farzandlarimizning  bizdan  ko‘ra  kuchli,  bilimli,
dono  va  albatta,  baxtli  bo‘lib  yashashi  uchun  bor  kuch  va
imkoniyatlarimizni  safarbar  etayotgan  ekanmiz,  bu  borada
ma’naviy  tarbiya  masalasi,  håch  shubhasiz,  båqiyos  ahamiyat
kasb  etadi.  Agar  biz  bu  masalada  hushyorlik  va  såzgirligimizni,
qat’iyat  va  mas’uliyatimizni  yo‘qotsak,  bu  o‘ta  muhim  ishni
o‘z  holiga,  o‘zibo‘larchilikka  tashlab  qo‘yadigan  bo‘lsak,  mu-
qaddas  qadriyatlarimizga  yo‘g‘rilgan  va  ulardan  oziqlangan
ma’naviyatimizdan,  tarixiy  xotiramizdan  ayrilib,  oxir-oqibatda
o‘zimiz  intilgan  umumbashariy  taraqqiyot  yo‘lidan  chåtga  chi-
qib  qolishimiz  mumkin“,
1
— dåb  yozadi.  Ma’naviyat  insonga
havodåk,  suvdåk  zarur.  Sahrodagi  sayyoh  har  doim  buloqdan
chanqog‘ini  bosadi.  Xuddi  shuningdåk,  inson  ham  nåcha-nå-
cha  azoblar  va  qiyinchiliklar  bilan  ma’naviy  chashmasini  iz-
laydi.  Yer,  oila,  ota-ona,  bolalar,  qavm-qarindoshlar,  qo‘ni-
qo‘shnilar,  xalq,  mustaqil  davlatimizga  sadoqat,  insonlarga
hurmat,  ishonch,  xotira,  vijdon,  erkinlik — ma’naviyatning
ma’nosi  ana  shunday  juda  kång¾  Inson  o‘zini  xalqining  bir
zarrasi  dåb  såzgandagina,  u  haqda  o‘ylab,  o‘qib,  måhnat  qilib
yashagandagina  ma’naviyat  bilan  tutashadi.
Bunday  mas’uliyatli  vazifani  amalga  oshirishda  kattalar
adabiyotining  ajralmas  bir  bo‘lagi  bo‘lgan  bolalar  adabiyoti-
ning  ham  alohida  o‘rni  bor.
Xalqda  „Adabiyotga  e’tibor — ma’naviyatga  e’tibor“  dåyi-
ladigan  juda  katta  ta’lim-tarbiyani  o‘zida  jamlagan  umumlashma
bor.  Bu  umumlashmada  adabiyotdan  xabardor  bo‘lgan  bola-
ning  ilmi,  odobi,  yurish-turishi,  muomalasi,  ota-ona  va  va-


4
tanga  måhr-muhabbati  risoladagidåk  bo‘lishi  masalasi  ilgari
suriladi.
Ko‘rinadiki,  bolalar  adabiyoti  oldida  bajarilishi  lozim  bo‘l-
gan  juda  muhim  ishlar  turadi.  Bu  haqda  Pråzidåntimiz  2009-
yilda  O‘zbåkiston  yozuvchilar  uyushmasi  raisini  qabul  qilib,
uyushma  faoliyatining  samaradorligini  oshirish,  milliy  adabi-
yotimizni  rivojlantirish  masalasi  bo‘yicha  bårgan  ko‘rsatmasida
bolalar  adabiyoti  yuzasidan  to‘xtalib:  „Ayniqsa,  biz  uchun
g‘oyat  muhim  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  bolalar  adabiyotini  ri-
vojlantirishga  alohida  e’tibor  bårishimiz,  mustaqil  fikrlaydigan
shaxsning  shakllanishi,  har  qanday  kitobxonlik,  mutolaa  ma-
daniyati  bolalikdan  boshlanishini  doimo  yodda  tutishimiz  lo-
zim“,  dåb  ta’kidlab  o‘tdi.  Barchamizga  ma’lumki,  bolalar  ada-
biyoti  so‘z  san’ati  va  tarbiya  vositasidir.  Kichkintoylar  uchun
yoziladigan  har  qanday  badiiy  asar  ularning  yosh  xususiyat-
lariga,  saviyalariga  mos,  kitobxonlar  qalbida  o‘y-fikrlar  uyg‘o-
tadigan,  yorqin  obrazlarga  boy,  yuksak  g‘oyalarga,  ulkan  va
porloq  ishlarga  ilhomlantiradigan  bo‘lishi  zarur.  Eng  muhimi,
mavzular  tushunarli,  sodda  va  qiziqarli  tilda  ifodalanishi  kårak.
Bolalar  adabiyoti  yoshlarni  imon-e’tiqodli  va  ona-Vatanga
muhabbatli  qilib  tarbiyalashda  mustaqil  mamlakatimizning
qudratli  qurolidir.  Faqat  chinakam  badiiy  asarlargina  bolalarga
kuchli  ta’sir  ko‘rsatib,  ana  shu  yuksak  talablarga  javob  båra
oladi.  Dåmak,  bunday  kitoblar  pådagogik  va  psixologik  nuqtayi
nazardan  ham  alohida  ahamiyat  kasb  etadi.
Bolalar  kitobi  bu  vazifani  bajarishda  badiiy  tilga  suyanadi.
Adabiy  asarning  tili  uning  g‘oyaviy  mazmunini  aniq  va  ifodali
ochib  bårish  vositasidir.  Yaxshi,  aniq,  ravon,  obrazli,  boy  til
bilan  yozilgan  asar  yozuvchining  maqsad  va  fikrlarini  kitob-
xonlarga  tåz  va  oson  yåtkazadi.
Alishår  Navoiy  „Mahbub  ul-qulub“da  tilni  „ko‘ngil  xazi-
nasining  qulfi“,  dåb  ta’riflaydi.  Buyuk  shoir  kishilarni  qisqa  va
mazmunli,  chuqur  mantiq  bilan  so‘zlashga  chaqiradi.  Bu
talab,  shubhasiz,  bolalar  yozuvchilariga  ham  taalluqlidir.
Dåmak,  bolalar  yozuvchisi  sodda,  ravon,  qiziqarli  va
mazmundor  qilib  yoza  bilishi  kårak.  Buning  uchun  esa  u  xalq
tilini  puxta  bilishi  lozim.  Ravon  til  bilan  yozilgan  badiiy  asar-
lar  kitobxonning  nutqiga  ham  katta  ta’sir  ko‘rsatadi,  so‘z
boyligini  oshiradi.


5
Bolalar  yozuvchilarining  eng  yaxshi  kitoblari  yosh  avlod-
ni  hayotga  to‘g‘ri  munosabatda  bo‘lishga  o‘rgatadi,  ona  di-
yorimizga,  måhnatga  muhabbat,  zamonamizga  sadoqat  ruhida
tarbiyalaydi,  ularni  yurtimizning  munosib  farzandlari  bo‘lishga
chaqiradi.  Kitob  bolaning  dunyoqarashini  shakllantirishga  yor-
dam  båradi,  xaraktårini  tarbiyalaydi,  ilm-fanga  muhabbatini
oshiradi.  Kitob  xalqimizning  o‘tmishi,  ilg‘or  madaniyatimiz,
fan  va  tåxnikamiz  yutuqlari  bilan  tanishtiradi,  faxr-iftixor
tuyg‘ularini  o‘stiradi.
Bugungi  kunda  qudratli  qurollardan  biri  bo‘lgan  bolalar
adabiyotidan  kång  foydalanmay  turib,  yangi  jamiyat  quruv-
chisini  har  tomonlama  yåtuk  inson  qilib  tarbiyalash  mumkin
emas.
Bolalar  kitobxonligini  o‘quvchilarning  pådagogik-psixologik
xususiyatlariga  ko‘ra  quyidagicha  guruhlarga  ajratib  o‘rganish
mumkin:
1. Maktabgacha  ta’lim  yoshidagi  bolalar  kitobxonligi  (2
yoshdan  7  yoshgacha).
2. Maktab  yoshidagi  kichik  bolalar  kitobxonligi  (7  yosh-
dan  11 — 12  yoshgacha).
3.  O‘rta  va  katta  yoshdagi  bolalar  kitobxonligi  (13 — 14
yoshdan  15 — 16  yoshgacha).

Download 12,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   120




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish