Mamasoli jumaboyev

o — olov,  olma,  doira,  nodon
o‘ — o‘tmas,  bo‘ri,  obro‘
i — ilm,  kishi,  qizil,  qizcha
Bo‘g‘inlar  sonini  orttirib  borish  va  so‘zlar  yoniga  so‘zlar
qo‘shish  bilan  jumlalar  ham  tuziladi.  Masalan:
i — Ilhomning  tishi  tushdi.
e — E’tibor  elak  kåltirdi.
a — Anvar  asalarini  yaxshi  asraydi.
Bo‘g‘in,  so‘z  va  jumlalarni  talaffuz  etganda  shoshilmas-
dan,  unlining  jarangdorligiga  e’tibor  bårilgan  holda:
Il-hom-ni-i-ing    ti-sh-i-i    tush-di
tarzida  talaffuz  qilinadi.

---

358
Nafas — nutq  tåxnikasining  muhim  qismi.
Nafas  ovoz  va  nutqni  tinglovchiga  yåtkazish,  ovoz
kuchini  tashkil  etish  vositasidir.  Ijrochi-o‘quvchining  nafas
olishi  qanchalik  yaxshi  bo‘lsa,  ovozi  ham,  nutqi  ham  shu
qadar  jarangdor  va  kuchli  bo‘ladi.  Chiniqqan,  mashq  qilingan
nafas  jumlalarni  mantiqan  yaxlit,  o‘zaro  uzviy  bog‘liq  holda
talaffuz  etishda  muhim  rol  o‘ynaydi.
Nafas  turlari.  Odatda,  nafas  uch  turga — ko‘krak,  qorin
yoki  o‘rta  va  diafragmal  nafas  turlariga  bo‘linadi.
Ko‘krak  nafasi.  Bu  turda  nafas  o‘pkaning  yuqori  qismiga
ko‘tarilib,  so‘ngra  chiqariladi.  Bunda  yålka  ham  turli  må’yorda
ko‘tarilib-tushib  turadi,  o‘pka  o‘z  vazifasini  to‘liq  bajarmaydi,
uning  pastki  qismi  passiv  ishlaydi.  Nafasning  bu  turi  so‘z
san’ati  uchun  kåraksizgina  bo‘lmay,  kishi  sog‘lig‘i  uchun  ham
zararlidir.
Qorin  nafasi  yoki  o‘rta  nafas.  Nafasning  bu  turida  ko‘krak
qafasi  ishtirok  etadi,  nafas  ko‘krak  qafasiga  qaraganda  chuqur-
roq  bo‘ladi.
Diafragmal  nafas.  Bu  tur  chuqur  nafas  bo‘lib,  o‘pkaning
pastki  qismiga,  diafragma  pardalariga  qadar  olinadigan  nafasdir.
U  qorin  nafasi  va  diafragmal  nafasning  birligidan  iborat.  So‘z
va  ashula  san’atida  qorin  va  diafragmal  nafas  turlarining  birik-
masidan  iborat  bo‘lgan  diafragmal-aralash  nafas  turi  qo‘lla-
niladi.