Mamasoli jumaboyev

Darsni  mustahkamlash  uchun  savollar:
1. Shoir  hayoti  va  ijodi?
2. „O‘zi  mitti — juda  miqti“  asari?
3. „Bolalar  yig‘isi“  shå’ri?
4. N. A. Nåkrasov  asarlarida  dåhqonlar  hayoti?

---

343
Rus  bolalar  adabiyotining  taraqqiyotida  L. N. Òolstoy  kat-
ta  rol  o‘ynadi.  Bolalar  uchun  asar  yozish  har  bir  qalamkash-
ning  fuqarolik  burchi  deb  bilgan  pedagog-adib  ijodda  ko‘p
narsalarga  erishdi.
Òolstoy  1859- yildan  e’tiboran  o‘z  ona  qishlog‘i  Yasnaya
Polyanada  maktab  ochib,  muallimlik  qilar  ekan,  o‘quvchilar
uchun  ham,  o‘qituvchilar  uchun  ham  darslik  va  qo‘llanma-
larning  yo‘qligini,  borlari  ham  bugungi  kun  talablariga  yaxshi
javob  bera  olmasligini  tajribadan  o‘tkazdi.  Endigina  savod
chiqarish  ishiga  kirishgan  bolalarga  mos  ertak,  hikoya,  she’r,
masal  va  hikoyalar  darsliklarda  o‘z  aksini  topishi  darkor  deb
tushundi  va  bu  xayrli  ishga  qo‘l  urdi.
Darslik  juda  qiyinchilik,  og‘ir  ijodiy  mehnat  bilan  1872-
yilda  „Alifbe“  nomi  bilan  nashr  etildi.  Dehqon  bolalariga
mo‘ljallangan  bu  kitob  „Alifbe“dan  tashqari,  ruscha  o‘qish
uchun  to‘rt  kitob,  slovyancha  o‘qish  uchun  to‘rt  kitob,  arif-
metika  va  muallim  faoliyatidan  tashkil  topgan  edi.  Bu  darslik
bolalarga  hech  qanday  yengillik  bermadi.  Ayniqsa,  badiiy  asar
ko‘p  bo‘lsa-da,  kitobda  davr,  zamon  ruhi  deyarli  yo‘q  edi.
Shu  sabablarga  ko‘ra  pedagog-olim  qattiq  tanqidga  uchradi.
Zahmatkash  adib  tanqidlardan  to‘g‘ri  xulosa  chiqaradi.  Iloji
boricha  mehnat  ahli  bolalariga  o‘qimishli,  ta’sirli,  eng  muhi-
mi,  ularning  savodini  chiqarishga  mo‘ljallangan  „Yangi  alifbe“
va  unga  qo‘shimcha  qilib  „Rus  tili  o‘qish  kitobi“ni  1875- yilda
nashr  ettiradi.  Bu  kitob  uchun  adib  yuzdan  ziyod  hikoya,
ertaklar  yozadi.  „Uch  ayiq“,  „Filliðok“lar  shular  jumlasiga
kiradi.  Adabiy  jamoatchilik  va  pedagoglar  asarni  yuksak  mam-
nuniyat  bilan  qabul  qiladilar.  Bu  kitob  har  tomonlama  bola-