Маълумотлар омбори ва уни бошкариш тизими хакида умумий тушунчалар

Nazorat savollari

1. 
   Ishlab chiqish usullari haqida tushuncha bering.
   
2. 
   MB ni kontseptual loyihalash haqida tushuncha bering.
   
3. 
   MB ni mantiqiy loyihalash haqida tushuncha bering.
   
4. 
   MB ni jismoniy loyihalash haqida tushuncha bering.
   
5. 
   Predmet sohasi ma`lumotlarining axborot-mantiqiy modelini ishlab chiqish deganda nimani tushunasiz?
   
6. 
   MB ning mantiqiy tuzilishini aniqlash deganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   MB ning jadvallarini tuzish deganda nimani tushunasiz?
   
8. 
   Axborot qoidasiga izoh bering.
   
9. 
   Kafolatlangan murojaat qilish qoidasi deganda nimani tushunasiz?
   
10. 
    Haqiqiy bo`lmagan qiymatni qo`llab-quvvatlash qoidasiga izoh bering.
    
11. 
    Relyatsion modelga asoslangan dinamik katalog qoidasiga izoh bering.
    
12. 
    Relyatsion tizim turli tillarni va foydalanuvchi bilan ishdaydigan turli rejimlarni qo`llab-quvvatlashi lozim deganda nimani tushunasiz?
    
13. 
    Ko`rinishlarni o`zgartirish qoidasiga izoh bering.
    
14. 
    Qo`shish, o`zgartirish va o`chirish qoidasiga izoh bering.
    
15. 
    Jismoniy ma`lumotlarga bog`liqmaslik qoidasiga izoh bering.
    
16. 
    Mantiqiy ma`lumotlarga bog`liqmaslik qoidasiga izoh bering.
    
17. 
    Yaxlitlik shartining bog`liqmasligi qoidasiga izoh bering.
    
18. 
    Tarqalishga bog`liqmaslik qoidasiga izoh bering.
    
19. 
    Yagonalik qoidasiga izoh bering.
    
20. 
    Koddning 12 qoidasini izohlang.
    

8 - Mavzu. Ma`lumotlar bazasidni boshqarish tizimlari

1. 
   Zamonaviy relyatsion MBBT haqida ma`lumotlar.
   
2. 
   MS Access.
   
3. 
   Oracle
   
4. 
   MS SQL Server
   
5. 
   IBM kompaniyasi server MBBT
   
6. 
   My SQL
   

8.1. Zamonaviy relyatsion MBBT haqida ma`lumotlar
Zamonaviy MBBT va uning vazifasi va imkoniyatlari haqida 2.1. mavzuda tavsif berib o`tilgan edi. Ushbu tavsifga qo`shimcha quyidagilarni keltiramiz.
MBBT da har bir MB modeli quyidagi xususiyatlari bo`yicha tavsiflanadi:

• 
  ma`lumotlar tuzilmalarining turi;
  
• 
  ma`lumotlar ustida bajariladigan amallar;
  
• 
  butunlikning cheklanganligi.
  

MBBT ning asosiy xususiyati faqatgina qiymatlarni kiritish va saqlashni amalga oshiruvchi vositalar bo`lmasdan, uning tuzilmasini ham berilishidir. MBBT boshqaruvi ostidagi qiymatlar va ular tavsifi saqlanadigan fayllarni MB deb atash qabul qilingan.
Biror bir dastur uchun maxsus tashkil qilingan fayldagi ma`lumotlarga ishlov berishga nisbatan MBBT orqali ma`lumotlarga ishlov berish bir oz ko`proq vaqtni oladi. Hozirgi kunda kompyuterlarning texnik imkoniyatlari yuqori bo`lganligi uchun bu vaqt sezilmaydi. Ammo, MB ga biror o`zgarish kiritilsa u dasturiy mahsulotlarga ta`sir qilmaydi. MBBT har bir foydalanuvchiga qiymatlarga kirish imkoniyatini yaratib beradi. Foydalanuvchi MBBT ning quyidagi xususiyatlari haqida tushunchaga ega bo`lmasligi mumkin:

• 
  qiymatlarning xotirada jismoniy joylashtirilishi va ularning tasvirlanishi;
  
• 
  so`ralgan ma`lumotlarni izlash mexanizmi;
  
• 
  bir vaqtning o`zida bir xil ma`lumotlarni bir necha foydalanuvchi so`rovida tasvirlanishi va o`zgartirishda vujudga keladigan muammolar echimi;
  
• 
  ruxsat berilmagan kirishlar va nomutanosib o`zgartirishlarda himoyalash usullari;
  
• 
  MB ni ishchi holatda doimo saqlash va MBBT ning boshqa ko`pgina xizmatlari.
  

Oldingi ma`ruzalarda ta`kidlab o`tilganidek, MB tushunchasi avvalo ko`p masalalarni bir nechta foydalanuvchilar tomonidan echishga qaratilgan. Shu sababli, zamonaviy MBBT larda ko`p foydalanuvchili texnologiyaning mavjudligi muhim hisoblanadi. Turli vaqtlarda bunday texnologiyalarni ro`yobga chiqarish hisoblash texnikasining asosiy xarakteristkalari va dasturiy ta`minotning rivojlanishi bilan bog`liq bo`lgan. Ushbu texnologiyalarni xronologik ketma – ketlikda ko`rib chiqamiz.