Ma’lumotlar ombori

Ma’lumotlar ombori o’zi nima?
Ma’lumotlar ombori – aniq bir sohaga tegishli ma’lumotlarning strukturalangan va o’z nomiga ega bo’lgan majmui.
Ma’lumotlarni struktaralash – ma’lumotlarni ma’lum xususiyatlari bo’yicha birlashtirish.
Masalan, korxonaning ma’lumotlar omborida quyidagi axborotlar saqlanishi mumkin:

• 
  Korxonaning ishchi xizmatchilari haqidagi barcha ma’lumotlar.
  
• 
  Korxonaning moddiy va texnik bazasi haqidagi ma’lumotlar.
  
• 
  Omborlardagi zahiralar haqidagi ma’lumotlar.
  
• 
  Tayyor maxsulotlar haqidagi ma’lumotlar va hokazo.
  

Kompyuterlarda bu kabi ma’lumotlarni qayta ishlash uchun ma’lumotlar strukturasini belgilab olish kerak. Ma’lumotlar omborini tashkil etishda axborotlarni saqlash talab qilinadi.
Ma’lumotlar omborida ustunlar Maydon , satrlar – Yozuv, Maydon va yozuvlar kesish katakchalari esa - Rekvizit deb yuritiladi.
Maydon – ma’lumotlar ombori strukturasini belgilaydi.
Yozuv – o’zaro mantiqan bog’langan maydonlar majmui bo’lib, biror obyektning asosiy xususiyatlarini ifodalaydi.
Ma’lumotlar ombori strukturasini to’laroq tushunib olish uchun bir misol ko’ramiz. Ma’lumot kiritilmagan birgina maydonlar belgilangan 9-sinf o’quvchilari haqidagi bo’sh ma’lumotlar omborini tasavvur qiling. Ma’lumotlar omborini tashkil qilish uchun quyidagicha jadval tuzib olinadi.

№	Familiyasi	Ismi	Otasining ismi	Tug’ilgan sana	Telefon raqami	Qiziqishi
1	Qurbonov	Bexruz	Qaxramon	1993.11.02	296-88-11	Sport
2

Bu jadvalda ma’lum bir axborot saqlanmoqda - bu ma’lumotlar ombori strukturasi, ya’ni maydonlar to’plamidir. Maydonlar jadvalga qaysi ma’lumotlar va qanday ko’rinishda kiritilishini belgilaydi.
Ma’lumotlar omborining xususiyatiga qarab , unda axborotlar uch xil shaklda saqlanadi:



1) Iyerarxik (chiziqli) 2) To’rli 3) Relatsion (jadvalli)

Ma’lumotlarning iyerarxik shakli ularni qayta ishlash uchun eng qulay hisoblanadi. Uni quyidagi misolda ko’ramiz.


Misol. Axborotlar omboridan Toshkent shahar , Qorasuv 8-dahasi, 104-uy, 87-xonadonni izlab keluvchi mexmonning yo’nalishi quyidagicha bo’ladi:
1. Barcha davlatlar ichidan O’zbekistonni topadi.
2. O’zbekiston hududidagi barcha shaharlar orasidan Toshkentni tanlaydi.
3. Toshkent shahridagi dahalardan Qorasuv – 8 ni topadi.
4. Qorasuv 8-dahasidagi barcha uylardan 104-uyni topadi.
5. Xonadonlar orasidan kerakli 87-xonadonni izlaydi,
Ma’lumotning bunday ko’rinishi iyyerxik shakli deb nomlanadi.
Agar yuqoridagi misollar biror pog’onadagi ma’lumotlar boshqa pog’onadagi ma’lumotlar bilan ikki yoki undan ortiq marta bog’lansa, ma’lumotlarning bunday shakli to’rli shakl deb nomlanadi.