Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini tashkil etuvchilari

SELECT * FROM student WHERE surname LIKE M%;

% - foiz belgisi shu pozitsiyada ixtiyoriy simvollar ketma-ketligi kelishini anglatadi.
Bu amallarni maydonda o’tkazib yuborilgan qiymatlarni yoki noaniq qiymatlarni
topishda ishlatib bo’lmaydi.
Sonli ma’lumotlarni uzunlik o’zgartirish uchun atribut amallardan foydalanamiz. Bunda quyidagi amallar ishlatiladi: «-», «+», «*», «/».

Misol: SELECT surname, name, stipend kurs, (stipend*kurs)/2 FROM student WHERE kurs=4 and stipend > 0;

21. 
    Ma’lumotlar bazasini himoyalash.
    

Базадаги маълумотлар бузилиши ва йўқолишига қуйидагилар мисол бўлади: қурилмалардаги бузилиш;

маълумотлар базасининг аппарат воситаларига физик таъсирлар; табиий офат;
ваколатли фойдаланувчиларнинг хатолари;
ваколатсиз фойдаланувчилар ва дастурларнинг ғаразли ниятдаги ҳаракатлари; МББТ ёки операцион тизимдаги дастурий хатоликлар;
амалий дастурлардаги хатоликлар;
фойдаланувчиларнинг конфликтли сўровларини ҳамкорликда бажарилиши ва б.

Ахборот хавфсизлигининг қуйидаги учта компоненталари тушунчаси орқали аниқланади:

• 
  конфиденциаллик (рухсат этилмаган киришдан ҳимоя);
  
• 
  бутунлик (ахборотни рухсат этилмаган ўзгартиришдан ҳимоялаш);
  
• 
  кириш хуқуқи (ишланувчанликни ҳимоялаш, бузилишдан ҳимоялаш, ахборот ва ресурсларни рухсат этилмаган ушлаб қолишдан ҳимоялаш).
  

Ахборот хавфсизлигининг сиёсатини ишлаб чиқишда, аввало ҳимоя қилинувчи объект ва унинг вазифалари аниқланади. Сўнгра душманнинг бу объектга қизиқиши даражаси, ҳужумнинг эҳтимолли турлари ва кўриладиган зарар баҳоланади.
Ma’lumotlar maxfiyligi (konfidentsialligi) buzilishiga sabab bo’luvchi taxdidlarga ixtiyoriy hisoblash tizimida saqlanayotgan yoki bir tizimdan boshqasiga uzatilayotgan ma’lumotlarni qasddan yoki tasodifan fosh etilishi kiradi. Maxfiylikni (kontsidentsiallik) buzilishiga ma’lumotlarga ruxsatsiz murojaat etishga qaratilgan g’arazli amallar, hamda dastur yoki malakasiz opreatorning tasodifiy xatosi sabab bo’ladi.