Маълумки, инсон жамики мавжудотлар орасида фикрлаш ва уни ўз нутқи орқали ифодалаш имкониятига эгалиги билан ажралиб туради

Tadqiqotning maqsad va vazifalari. O`zbek tilining grammatik tizimida turli morfologik birliklar asosida shakllangan antonimlarning lisoniy tabiatini ochib berish va ularning lingvopoetik vosita sifatida matnlarda qo`llanish imkoniyatlarini tahlil etish mazkur tadqiqot ishining bosh maqsadi sanaladi. Tadqiqot ishida mazkur mavzu mohiyatini ochib berish uchun quyidagi vazifalarni amalga oshirish ko`zda tutilgan:
- o`zbek tilshunosligida antonimiya hodisasining tadqiq etilishi va bu sohadagi muammolar to`g`risida fikr-mulohazalar;
- o`zbek tilshunosligida antonimlarni o`rganish bo`yicha yaratilgan tadqiqotlar, amalga oshirilgan ishlarni tahlil etish va ularga xolisona baho berish;
- antonimlarning lingvopoetik vosita sifatida adabiy til tizimida va badiiy matnlarda tutgan o`rnini belgilash ;
-antonimlarning paydo bo`lishi va shakllanishi yo`llarini aniqlash ;
-antonimlarning so`zlovchi kommunikativ maqsadi va nutqiy vaziyatga bog`liq holda muloqot jarayonidagi roli va vazifasini belgilash;
-antonimiya va antisemiya hodisalarining o`ziga xos xususiyatlarini ko`rsatib berish;
- antonimiya va antiteza hodisasining o`zaro o`xshash va farqli jihatlarini ko`rsatish;
- antonimiya hodisasining ot, sifat, son, olmosh, fe`l, ravish kabi mustaqil so`z turkumlarida yuz berishi to`g`risida fikr yuritish;
- antonimlarning so`zlovchi kommunikativ maqsadiga bog`liq holda subyektiv munosabat ifodalash vositasi sifatida ishtirok etishini badiiy matnlardan olingan misollar asosida tahlil qilish;
- to`plangan materiallarni bir tizimga solish va shu asosda antonimlarning yuzaga kelish va qo`llanish imkoniyatlari haqidagi fikrlarni umumlashtirish hamda muayyan xulosalarga kelish.
Tadqiqotning metodologik asosi va tadqiq usullari. Mazkur tadqiqotni amalga oshirish jarayonida falsafadagi shakl va mazmun dialektikasi, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning milliy-ma`naviy qadriyatlarimiz, xalqimiz tomonidan asrlar davomida yaratilgan ma`naviy merosimiz va tariximizga munosabat to`g`risidagi qarashlari hamda badiiy merosimizni zamonaviy tilshunoslik talablari asosida o`rganish tamoyillari, o`zbek lingvopoetikasi sohasidagi nazariy fikrlar metodologik asos vazifasini bajardi. Shuningdek, grammatik antonimiya hodisasining mohiyatini ochib berish jarayonida matn tilshunosligida keng qo`llanilayotgan tavsifiy, qiyosiy, semantik-stilistik izoh metodlaridan o`rni bilan foydalanildi.