Маллаев Зариф

Z. Kasallikning biologik omillari (tirik qo’zatuvchilar). Kasalliklarning tirik qo’zgatuvchilarini uch guruhga: xayvon parazitlari, o’simlik parazitlari va viruslarga bo’lish mumkin.

Xayvon parazitlariga gijhalar, oddiy (bir hujayrali) organizmlar (byezgak plazmodiysi, dizyentergiya amyobasi va spiroxyetalar) kiradi. Turli gijhalar (askaridalar, exinokoklar, solityerlar) gyelmintoz kasalligi kelib chiqishiga sabab bo’ladi.

O’simlik parazitlariga zamburular va baktyeriyalar kiradi. Zamburu kasalliklaridan biri bo’lgan epidyermofitiya sportchilarda ham uchrab turadi. Ular baktyeriyalari mikroskop ostida ko’rinadigan bir hujayrali o’simlik organizmlaridir. Kasallikni keltirib chiqaradigan baktyeriyalar odam organizmiga asosan, tashqi: suv, havo va ovqat orqali tushadi.

Viruslar odatdagi mikroskop ostida emas, balki elektron mikroskop yordamida (qariyib 100000 marta kattalashtirilgandagina) ko’rinadigan nihoyatda mayda organizmlardir. Ular olamda paydo bo’ladigan eng muhim kasalliklar — chechak, quturish, qizamiq, poliomiyelit, virusli gripp va boshqalardir.