Маллаев Зариф

Aerob energiya manbai

Glikogen faqat sut kislotasigina parchalanmaydi, balki O₂ ishtiroki bilan suvga (N₂O) ham parchalanadi va is gazi (SO₂) bunda ATF resintezi uchun energiya ajratadi.

Glikogen O₂--------------N₂O+SO₂+ATF

Kislorod ishtiroki bilan uglevod yonishining bu yo’li energiya olishning anaerob yo’li deb yuritiladi.

Bunda bir mol glikogen 39 mol ATF ni etkazib beradi. ATF ni tiklashning bu yo’li kislorod ishtirokisiz glikogen parchalanishiga qaraganda deyarli 13 marta samaraliroqdir.

5 daqiqa atrofida davom etadigan jadal yukda 50% energiya anaerob, 50 energiya aerob yo’li bilan hosil qilinadi.

Agar jadal yuk davomiyligi 5 daqiqadan kam bo’lsa, unda anaerob jarayonlarining ustunligi seziladi, agar 5 daqiqadan ortiq bo’lsa, anaerob jarayonlarining ulushi anaerobga qaraganda ortadi.

10 daqiqadan ortiq davom etadigan kuchli yukida aerob modda almashinuvi ro’y beradi, uning yordamida talab qilinadigan energiyaning 70-95 % olinadi. Bu ishning jadalligi eng yuqorisidan 25 % ni tashkil etadi.

Anaerob jarayonining kamligi tufayli mushakda laktat yig`ilishi nihoyatda arzimas bo’ladi.

Yukning davomiyligi ortishi bilan energiyaning aerob o’zgarishi manbai sifatida yog`lar birinchi navbatda chiqadi.

Ammo bari bir barcha musobaqa mashqlarni bajarishdagi jadal-ligi o’sishi munosabati bilan ishchi quvvatni tashkil bo’lishida glikogen ulushi xattoki marafon yugurish turida ham 80% atrofida bo’ladi, yog`lar esa 20% atrofida.

Shuning uchun 90 daqiqadan ortiq davom etadigan kuchli yuklarda ishni davom ettirish uchun kishida mavjud bo’lgan glikogen zahirasi etishmaydi.