|
Bilimler bazasınıń faktleri hám qaǵıydaları kórinisinde predmet tarawı boyınsha bilimlerdi sáwlelendiriw. Sonday-aq, bilimler bazası (BB) dep logikalıq juwmaq shıǵarıw hámde maǵlıwmatlardı qayta kórip shıǵıp, olardı qayta islep shıǵıw múmkinshiligin beretuǵın faktler hám juwmaqlardıń qaǵıydalarınıń jıynaǵına da aytıladı. Bilimler bazası usınıs etetuǵın faktler maǵlıwmatlar bazası hám informaciyalardı qayta islep shıǵıw proceduraları ústinen anıq faktler hám logikalıq juwmaq shıǵarıw qaǵıydaları formasında sáwlelenedi. Yaǵnıy bilimler bazası belgili bir tarawǵa tiyisli bolǵan faktlerdi hámde sol faktler arasındaǵı óz-ara baylanıslardı óz ishine aladı. Bunday bazada qaǵıydalar tiykarǵı orındı iyeleydi.
Predmetler tarawı- haqıyqıy dun’ya bólimleri, basqarıwdı shólkemlestiriw hám nátiyje avtomatlastırılǵan halda jetkerip beredi.
Predmet tarawı koplegen fragmentler menen tanıstıradı, mısalı Ondiris-cex, basqarıw, esap-sanaq bólimi h.t.b. Hár bir fragment kóplegen hár túrli zatlar hám processler menen xarakterlenedi.
«Dinamik ráwishte jańalanǵan» fraza maǵlıwmatlar bazasınıń domeniniń halatına sáykes keliwi dáwirlik qaytalanıw emes, bálkim real waqıttı usınıs etiliwi ańlatadı. Sonıń menen birge, bir qıylı maǵlıwmatlar túrli topar paydalanıwshılar zárúrligine muwapıq túrli jollar menen usınıs etiliwi múmkin.
Maǵlıwmatlar bazasınıń ajıralıp turǵan qásiytleri, maǵlıwmatlar olardıń xarakteristikası menen birge saqlanadı hám programmalarda maǵlıwmatlar xarakterge iye emes. Paydalanıwshı programmalarına tiyisli bolmaǵan maǵlıwmatlar metadata dep ataladı. Bir qatar zamanogóy sistemalarda paydalanıwshı maǵlıwmatları, ekar formatları, maǵlıwmatlarǵa kiriw ushın statistika hám basqa maǵlıwmatlar bar bolǵan metedata maǵlıwmatlar bazası sorawnamasında saqlanadı.
Programmada maǵlıwmatlar rekursiyası hám strukturası. Rekursiya-Funciyalıq tilde cikl ápiway rekrussiya retinde keledi. Atap ayıtqanda paradigma funkciyallı paradmigasında cikl degen túsnik joq.
Rekursivlik funkciyalar ózin ózi shaqıradı, operaciya qayta-qayta iske túsiwine jol qoyadı. Rekursiyanıń qalawına úlken «stek» kerek boladı, biraq bul predmetti shetlep otiw múmkin, eger «quyrıqlı rekursiya» bolsa. Quyrıqlı rekursiya tanılıp hám jumısqa túsiwi múmkin kompilyatorom v kod bul analog operaciya qayta-qayta orınlanadı.
Rekursiyanı paydalanıw ushın stek kerek boladı, biraq bunıń ushın rekursiya quyrıqlı bolıw kerek. Rekursiv kompilyator táoepten májbúriy programmalastırıw tiline uqsas iteraciya sistemalardan soń alınǵan kodga tán alınıwı hám optimollastırıw talap etiledi. Quyrıqlı rekursiyanı optimallastırıw, programmanı iske túsirgennen keyin prorammanı qayta islew usılında ózgertiw múmkin.
Rekursivlik funkciyalar, máselen katamorfizm hám anarmorfizm járdeminde joqarı buyrıqlar funkciyaları járdeminde jámlestiriw múmkin. Usı túrdegi wazıypalar májbúriy programmalastırıw tillerinde cikl uqsas koncepciya rolin oynaydı.
Informaciya strukturası ádette quramalı bolıp, maǵlıwmatlar sisteması parıq etiwine qaramasta, olar ortasında kóbinese kóp nárse bar. Informaciyanı basqarıw ushın komp’yuter texnologiyasınan paydalanıwdıń baslanǵısh basqıshında informaciyanı dúziw mashqalaları hár bir informaciya sistemasında jeke tártipte sheshiledi.
Informaciyada sistemasında quramalı informaciya strukturası bolǵanlıǵı sebepli, informaciya sistemasınıń kerekli bóliminde esaplanatuǵın maǵlıwmatlardı baqlawdıń qosımsha jeke quralları derlik bir sistemadan ekinshi sistemaǵa tákrarlanadı. Quramalı dúzilgen maǵlıwmatlardı basqarıw ushın juwapker bolǵan informaciya sistemasınıń ulıwma bólimin ańlaw arqalı maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sistemasın jaratıwǵa birinshi raǵbat boladı.
MBBS nıń eń tolıq dúzilisi bólimleri tómendegishe:
• Klaviaturada tuwırıda-tuwrı maǵlıwmatlardı basqarıw imkaniyatın beretuǵın paydalanıwshı ortalıǵı;
• Awdarmashı sıpatında usınılǵan maǵlıwmatlardı uzatıw sisteması programmalastırıw ushın algoritmlik til (programma sizdi, tez jaratıw, programmalardı disklerin raskodirovka islewge imkan beredi);
• Tuwılǵannan programmanı óz betinshe EXE fayli túrinde tayar sawda ónimleri uqsas bolıw ushın kompilyator;
Hár dayım operaciyalardı tez programmalastırıw ushın járdemshi programmalar (esabat generatorları, formalar, tablicalar, aynalar, menyular hám basqa qosımshalar).
MBBS sı –bul paydalanıwshı ushın arnalǵan qabıq hám bunday ortalıq paydalanıwshıǵa sorawlardı qanıqtırıw ushın baǵdarlanǵanlıǵı sebepli hár saparı awdarmashı programma sisteması boladı. MBBS programmalastırıw tiliniń barlıǵı maǵlıwmatlardı jámlestiriw wazıypaları hám paydalanıwshıǵa arnalǵan quramalı sistemasın jaratıw imkanın beredi
4.Funkcional programmalastırıw haqqında túsinik
Функционал программаластıрıў –дискрет математиканıń парадигма программаластıрıw бóлими болıп, бул есаплаw процессинде математикалıq түсниклеринде, функциялар мáнислерин есалаp shıǵılǵan bolıp, esaplaw processin izbe-izlik ózgeriwshi sıpatında ańlatıwshı inperativ programmalardıń qarama-qarsı paradması (avtomat teoriyasıǵa wksas mánisite). Zárúr jaǵdaylarda, funkcional programmalastırıwda esaplaw processleri izbe-iz bolǵan jaǵdayladıń pútin jámlenbesi, mısalı dizim kórinisinde.
Funkcional programmalaw funkciya nátiyjeleri manba maǵlıwmatlardan hám basqa funkciya nátiyjeleri esaplawda shetlep ótiwdi óz ishine aladı hám programmanı anıq saqlanıwına kózde tutpaydı. Soǵan qarap, bul jaǵdaydı ózgeriwsheńligin bildirmeydi (tiykarǵı túsiniklerden bir mánisti saqlaytuǵın hám onı algoritilik orınlanıwına uqsas ogertiw múmkin bolǵan, májbúriy ózgermeytuǵınan parıqlı)
Ámeliy matematikalıq funkciya hám májbúriy programmalarǵa «funkciya» koncepciyası oratasındaǵı parıq májbúriy funkciyalar tek argumentlerge emes, bálki fukciyadan sırtqı ózgeriwshiler jaǵdayına baylanıslı bolıwı múmkin, sonday aq sırtqı ózgeriwsheń jaǵdayın ózgertiwi múmkin.
Sonday etip, májbúriy programmalastırıwda, sol fukciyanı bir qıylı parametrlerge aylantırǵanda, biraq algoritimdi orınlawda túrli basqıshlarında siz ózgeriwshiniń funkciyası tásiri sebepli túrli maǵlıwmatlardı alıwıńız múmkin. Funkcional tilde, siz bir qıylı argumentlerge iye bolǵan funkciyanı shaqırsa, biz bárqulla nátiyjeni qolǵa kiritemiz: shıǵarıwı tek kiritiwge baylanıslı.
Bul fukcional tillerde pragramma orınlawshı ortalıǵında funkciyalar nátiyjelerin qayta islew hám olardı algoritim menen anıqlanbaytuǵın tártipte shaqırıwga imkan beredi hám olardıprogrammalastırıwdıń qandayda bir qosımsha hárketsiz parallel boladı (fukciyalarsız, funkciyalar menen támiynlenedi)
Do'stlaringiz bilan baham: |
