Malakasini oshirish instituti tabiat bilan tanishtirish

Qishloq xo’jalik ishlari. 
Dekabrь oyida paxta dalalarida «oq oltin»ning oxirgi 
qoldiqlari yig’ishtirib olinadi, g’o’zapoyalar yig’ib olinib, yerga o’g’it solib, shudgor 
qilinadi. Ba’zi joylarda zarur bo’lgan hollarda yaxob suvi berilib, yerning sho’ri 
yuviladi. 
Bog’larda daraxtlarni butash, atroflarini yumshatish va qator oralarini haydash, 
shuningdek, zararkunandalarga qarshi kurash ishlari davom ettiriladi. 
Yanvarь oyida parniklarda ertangi sabzavotlar rediska, pomidor, bodring, karam va 
boshqa o’simliklar ko’chatlarini yetishtirish boshlanadi. Yetishtirilgan ko’chatlar 
parnik yoki issiqhonalarga o’tqaziladi. Bundan keyin bevosita dalalarga ekiladigan 
ko’chatlar tayyorlanadi. 
Issiqhona va parniklarda fevralь oyida ertangi pomidor, bulg’or qalampiri, baqlajon 
va boshqa sabzavot o’simliklarining ko’chatlarini yetishtirish uchun sabzavot 
urug’lari ekish davom etadi. Fevralь oyida parniklarda ba’zi bir gul ko’chatlari 
yetishtirish uchun: chinnigul, qo’qongul, sambittol, petuniya (gullari katta-katta bog’ 
o’simligi), xushbo’y tamaki, siniya (qizil gulli xona o’simligi), ajdarog’iz (yirik gulli 

---

64 
o’simlik) va boshqa gullarning urug’lari ekiladi. Parnik va issiqxonalarda ertangi 
rediska, bodring, ertangi karam va boshqa sabzavotlar o’stiriladi. Iliq kunlar 
bo’lganda maktabgacha ta’lim muassasasi hovlisida rediska urug’i sepiladi. Bunda 
bolalar ham qatnashadilar. 
Ana shu vaqtda ko’chalar, istirohat bog’larini obodonlashtirish ishlari boshlanadi, 
har turli daraxtlar: eman, chinor, qayrag’och, kashtan (qora qayinlar oilasiga mansub 
daraxt va shu daraxting yong’og’i), shumtol daraxtining barcha turlari, teraklarning 
barcha turlari, oq akatsiya, zarang, gledichiya, aylant, qora tol va boshqa daraxt 
ko’chatlari ekiladi.
Ko’chalarni 
ko’kalamzorlashtirishda shu narsani esda tutish kerakki, 
hatto tez o’sadigan daraxt ko’chatlari ham kamida 5—6 yil o’tgandan keyin chiroyli 
manzara beradi, sekin o’sadigan daraxt ko’chatlari esa oradan 10—12 yil o’tgandan 
keyingina dekorativ manzara kasb etadi. Gullaydigan va dekorativ butalar ikkinchi 
yili va hatto o’tqazilgan birinchi yiliyoq ko’kalamzor ko’rinishini beradi. Mana 
shuning uchun ham birinchi yili zarang, shumtol singari tez o’sadigan daraxtlar va 
ko’chatlarni o’tqazish, keyingi yillarda esa, shar tusidagi va piramida sifat 
qayrag’och, shuningdek, sekin o’sadigan eman, kashtan singari daraxtlarning 
ko’chatlarini o’tqazish tavsiya qilinadi. 
Fevralь oyida legistrum (jonli devor), buldonej, nastarin, shumtol (oq xushbo’y 
gulli daraxt), jasmin (xo’shbo’y oq gulli o’simlik) daraxtlarining qalamchalari 
o’tqazila boshlaydi. 
Agar maktabgacha ta’lim muassasalari hovlilarida tut daraxtlari bo’lsa, bu holda 
daraxt taglarida qishlagan tut zararkunandalariga qarshi kurash olib boriladi. Fevralь 
oyida g’umbaklardan chiqqan to’q kul rangdagi ona qurtlar barglarga tirmashib 
chiqib, daraxt tanasidagi yoriq joylarga tuxum qo’yadilar. Kapalak qurti tut 
daraxtining po’stlog’i va barglarini yeydi, Tut daraxtlarining ommaviy ravishda 
ko’karishiga zarar yetkazuvchi hasharotlarni yo’qotish uchun har bir daraxtga 3—4 
litrdan 5%li geksaxloran sepiladi. 
Agar havo issiq kelsa, fevralь oyida ham ekin ekishga kurishish mumkin. Bunda 
donli ekinlar va yer ishlari uchun juda qimmatli bo’lgan o’t o’simligi — bedani ekish 
mumkin. Beda ko’p yillik dukkakli o’simlikdir. Yaxshi parvarish qilinganda uni 
yiliga 4—5 marta o’rib olish mumkin. U mollarga to’yimli ozuqa sifatida beriladi. 
Bundan tashqari, beda ekilgan tuproqning tuzilishi o’zgaradi va yerning 
hosildorligi ortadi. 
3.