Малака тоифа йўналиши: Бошланғич таълим фани ўқитувчилари Тингловчилар контингенти

 
2.2.
 
 Ранг (ҳаво) перспективаси
Предмет 
кузатувчидан 
узоқлашган 
сари 
ўз 
рангларининг 
тўйинганлигини йўқотади, натижада хаворанг буюм зангори тусга киради, 
сояда эса у ёруғлашади, предметлардаги ранг ва ёруғлик фарқлари камаяди. 

---

29 
Шунингдек, предметнинг бўртган жойлари, бўлаклари ўз аниқликларини 
йуқотади. 
Ранг (хаво) перспективаси деганда борлиқдаги нарса ва ходисаларнинг 
кузатувчидан узоқлашган ёки яқинлашган сари уларнинг рангларида 
бўладиган ўзгаришлар тушунилади. Айрим мутахассислар уларни хаво 
перспективаси деб ҳам аташади. Чунки, рангларнинг перспективада 
ўзгаришига, асосан, хаво қатлами таъсир кўрсатади. Шунингдек, рангларни 
узоқдан ўзгариб кўринишига ёмғир, туман, қор ёғиши ҳам сабаб бўлиши 
мумкин. 
Ёруғлик манбаининг ўзгаришига қараб ҳам ўтлар, дарахт барглари, ер, 
уйларнинг ранглари турлича тусга кирадилар. Мазкур нарсалар эрта 
баҳордаги тонг пайтида хаворанг ва зангори тусда бўлсалар, кундузи эса улар 
ўзларидаги ҳамма бор жиҳатларини намоён қиладилар. Бу ходисани 
Ў.Тансиқбоевнинг "Қайроққум ГЭСи тонги", З.Иноғомовнинг "Чойга" ном- 
ли асарларида кўриш мумкин. 
Қишнинг қуёшли ёрқин кунида қор пушти ранг тусда, соя жойда у 
хаворанг ёки заногори тусда кўринади. 
Предметнинг ранги уларни ўраб олган нарсаларнинг ранги таъсирида 
ҳам ўзгаради. Бундай ходисани
ранг рефлекси 
деб юритилади. Предметлар 
рангини биз Теварак-атрофдаги нарсаларнинг рангларига нисбатан идрок 
этамиз. Агар предмет турган жойдаги фон ўзгартирилса, ўша предметнинг 
ранги ҳам ўзгаргандек туюлади. Сариқ предмет зангори фонда сариқ ёки 
қизил фондагига қараганда янада сарғиш туюлади, яшил рангдаги предмет 
қизил фонда сариқ ёки зангори фондагига қараганда ёрқин ва янада яшил 
туюлади. Илиқ рангдаги предмет ёнида турган совуқ рангли предмет янада 
совуқроқ тусга эга бўлади. Зангори ранг яшил ранг билан ёнма-ён турса илиқ 
туюлади. Агар предмет ранги совуқ бўлса, унинг сояси илиқ туюлади ва 
аскинча. 
Манзарадаги биронта дарахтни тасвирлашда уни фақат биргина яшил 
бўёқ билан бўяш нотўғридир. Дарахт ранги ёруғликнинг таъсирида, ён 

---

30 
атрофдаги нарсаларининг таъсирида ўзгаради. Шунинг учун ҳам уни ўзига 
ўхшатиш учун турли ранглардан фойдаланиш керак бўлади. Шундагина у 
хаққоний чиқади. Агар дарахтни фақат бир хил тусдаги ранг билан бўялса, у 
ноаниқ, сунъий, жонсиз бўлиб, кўринади. 
Тасвирда ёки суратда бошқа ранглардан устунлик қиладиган 
умумлашган ранг брикмаларига