Maktabgacha yoshdagi

Quyida bolani kechirim so‘rashga o‘rgatishda ota-onalar o‘ylab 
ko‘rishi lozim bo‘lgan ayrim mulohazalarni keltirib o‘tamiz 
1.
Bola qilgan nojo‘ya xatti-harakati yoki qiliqlari uchun ko‘r-
ko‘rona kechirim so‘rayverish kerak emasligini tushunishi kerak. 
Kechirim so‘rash – xohlagan qilig‘ini davom ettirish uchun im-
koniyat bo‘lmasligi kerak.
2. Odatda ikki holda kechirim so‘raladi:
●
oddiy afsuslanish belgisi sifatida kechirim so‘rash (masalan, 
tasodifan kim bilandir turtinib ketganda uzr so‘rash); 
●
kishi o‘z xatosini tan olishi va kechirim so‘rashi (ma-
salan, «…men hech qachon bu ishni qilmayman» qabilida). 
Bolani kichkinaligidan boshlab bu farqlarni anglab olishi va 
o‘zlashtirishi uchun o‘rgatib borish kerak. Lekin bu anchagina 
og‘ir kechadigan saboq, shuning uchun uni o‘zlashtirish ma’lum 
vaqt talab qiladi.
3. Bolalar, kundalik hayotda, biz kattalar o‘z xatolarimizni 
qanday tuzatayotganligimizni kuzatib boradilar va bu kuzatish-
lar asosida, xato qilish – fojia emasligi haqida xulosaga keladi-
lar. Agar biz o‘z xatolarimizni tan olsak, kechirim so‘rasak va 
shunga mos ravishda o‘z xulqimizni, munosabatimizni o‘zgartira 
olsak, bu bilan biz bolalarimizni kechirim so‘rashga va xulqini 
o‘zgartirishga o‘rgatib boramiz. 
4. Bolalar o‘zi qilgan aybi yoki xatosi uchun javob berishi lo-
zimligini tushunishi kerak, biz o‘z xatolarimizni tan olish orqali 
buni bolalarga tushuntirishimiz mumkin. 

---

447
5. Ba’zan shunchaki «kechiring» deyishning o‘zi kamlik qila-
di. Sodir etilgan hodisani oila davrasida muhokama qilish zarur. 
Oila davrasidagi muzokaralar keyinchalik yuzaga kelishi mumkin 
bo‘lgan behuda tortishuvlarning oldini oladi. Bunday muhokama-
lar natijasida ko‘pincha to‘g‘ri xulosalarga kelinadi. 
6. Ba’zida kechirim so‘rash ishonch alomatidir. Shuning uchun 
jahl bilan: «Sen nimaga bu ishni qilding?», – deb so‘rash shart 
emas. Ko‘pincha odamlar o‘zi sodir etgan xatti-harakatlari boi-
sini tushuntira olmaydilar, agar ularga xatosini tuzatishga imkon 
berilsa, ular bundan minnatdor bo‘ladilar.