|
rasm 23
19. Keyingi oynada, avtozapusk ob’ektlari viruslari mavjudligini tekshirishni kritik soxalarni va
kompyuterni to’liq tekshirishni ishga tushirish va sozlashni tayinlash muxim.
Foydalanuvchilarning ko’pchiligiga avtozapusk ob’ektlarini tekshirishni Kasperskiy Antivirusni xar
bir qayta yuklashda sozlash tavsiya etiladi (kompyuterning eng ko’p zararlanadigan soxasi sifatida).
Bu odatda kompyuterni xar qayta yuklanishiga mos keladi.
Kritik soxalarni tekshirish deganda muxim tizimli soxalarja viruslarni qidirish ko’zda tutiladi.
Standart bo’yicha bu: tizimli xotira, avtozapusk ob’ektlari, disklarning yuklanishi sektorlari va
C: |Win va S: |Win| system32 papkalari.
Kompyuterni xaftada bir marotaba to’lq tekshirish tavsiya qilinadi. Ammo u tizimli resurslarni ko’p
talab qilgani uchun, kompyuterning unumdorligini pasaytirishi mumkin, shuning uchun
foydalanuvchilar uchun optimal jadval yo’qdir. Muntazam tekshiruv zarurdir.
Bu tajriba ishida faqat avtozapusk ob’ektlarini tekshirish bayroqchasini belgilangan xolda qoldiring
va “Dalee” tugmasini bosing.
Antivirus dasturlari
Xozirgi vaktda viruslarni yukotish uchun kupgina usullar ishlab chikilgan va bu usullar bilan
ishlaydigan dasturlarni antiviruslar deb atashadi. Antiviruslarni, kullanish usuliga kura,
kuyidagilarga ajratishimiz mumkin: detektorlar, faglar, vaksinalar, nrivivkalar, revizorlar,
monitorlar.
Xozirgi payitda kompyuterlar uchun kupgina nokulayliklar xar xil turlardagi kompyuter viruslari
keng tarkalgan. Kuning uchun xam ulardan ishlab chikish muxim masalalar xisoblanadi. Xozirgi
vaktda 65000 dan kup dasturlari borligi aniklangan. Bu katta guruxini kompyuterning ish banni
buzmaydigan, ya’ni «ta’sirchan bulma guruxi tashkil etadi.
Viruslarning boshka guruxiga kompyuterning ish zuvchi viruslar kiradi. Bu viruslarni kuyidagi
turlarga bulish mumkin: xavfsiz viruslar (fayllar tarkibini buzmaydigan), xavfli viruslar(fayllar
tarkibini buzuvchi)xamda juda xavfli viruslar (kompyuter kurilmalarini buzuvchi va operator
sogligiga ta’sir etuvchi). Bu kabi viruslar odatda dasturchilar tomonidan tuziladi.
virusi — bu maxsus yozilgan dastur dasturlar tarkibiga yoziladi, ya’ni zararlaydi va kompyuterlarda
uzining garazli maksadlarini amalga oshira.
Kompyuter virusi orkali zararlanish okibatida kompyuterlarda kuyidagi uzgarishlar paydo buladi:
• ayrim dasturlar ishlamaydi yoki xato ishlay boshlaydi;
• bajariluvchi faylning najmi va uning yaratilgan vakti uzgaradi;
• ekranda anglab bulmaydigan belgilar, turli xil tasvir va tovushlar paydo buladi',
• kompyuterning ishlashi sekinlashadi va tezkor xotiradagi bush joy najmi kamayadi;
• disk yoki diskdagi bir necha fayllar zararlanadi (ba’zi xollarda disk va fayllarni tiklab bulmaydi);
• vinchester orklli kompyuterning ishga tushishi yukoladi.
Viruslar asosan disklarning yuklanuvchi sektorlarini va yexe, som, sys va bat kengaytmali fayllarni
zararlaydi. Xozirgi kunda bular katoriga ofis dasturlari yaratadigan fayllarni xam kiritish mumkin.
Oddiy matnli fayllarni zararlaydigan viruslar kamdan-kam uchraydi.
Kompyuterning viruslar dilan zararlanish yullari ruyidagilardir:
1. Disketlar orkali.
2. Kompyuter tarmoklari orkali.
3. Boshka yullar yuk.
Jadvallardan kurinib turibdiki, xozirgi paytda xazil shaklidagi viruslardan tortib to kompyuter
kurilmalarini ishdan chikaruvchi viruslarning turlari mavjud.
Detektorlar — virusning signaturasi (virusga taallukli baytlar ketma-ketligi) buyicha tezkor xotira
va fayllarni kurish natijasida ma’lum viruslarni topadi va xabar beradi. Yangi viruslarni aniklay
olmasligi detektorlarning kamchiligi xisoblanadi.
Faglar — yoki doktorlar, detektorlarga xos bulgan ishni bajargan xolda zararlangan fayldan viruslar
ni chikarib tashlaydi va faylni oldingi xrlatiga kaytaradi.
Vaksinalar — yukoridagilardan farkli ravishda ximoyalanayotgan dasturga urnatiladi. Natijada
dastur zararlangan deb xisoblanib, virus tomonidan uzgartirilmaydi. Fakatgina ma’lum viruslarga
nisbatan vaksina kilinishi uning kamchiligi xisoblanadi. Shu boss xam, ushbu antivirus dasturlari
keng tarkzlmagan.
Privivka — fayllarda xuddi virus zararlagandek iz koldiradi. Buning natijasida viruslar «privivka
kilingan» faylga yopishmaydi.
Filtrlar — ko’riklovchi dasturlar kuriniщida bulib, rezident xolatda ishlab turadi va viruslarga xos
jarayonlar bajarilganda, bu xakda foydalanuvchiga xabar beradi.
Revizorlar — eng ishonchli ximoyalovchi vosita bulib, diskning birinchi xolatini xotirasida saklab,
undagi keyingi uzgarishlarni doimiy ravishda nazorat kutlib boradi.
Detektor dasturlar kompyuter xotirasidan, fayllardan viruslarni kidiradi va aniklangan viruslar
xakida xabar beradi.
Doktor dasturlari nafakat virus bilan kasallangan fayllarni topadi, balki ularni davolab, dastlabki
xolatiga kaytaradi. Bunday dasturlarga Aidstest, Doctor Web dasturlarini misol kilib keltirish
mumkin. Yangi viruslarning tuxtovsiz paydo bulib turishini xisobga olib, doktor dasturlarini xam
yangi versiyalari bilan almashtirib turish lozim.
Bu xarakatlar kuyidagicha bulishi mumkin:
• fayllar atributlarining uzgarishi;
• disklarga doimiy manzillarda ma’lumotlarni yozish;
• diskning ishga yuklovchi sektorlariga ma’lumotlarni yozib yuborish.
Tekshiruvchi (revizor) dasturlari virusdan ximoyalanishning eng ishonchli vositasi bulib,
kompyuter zararlanmagan xolatidagi dasturlar, kataloglar va diskning tizim maydoni xolatini
xotirada saklab, doimiy ravishda yoki foydalanuvchi ixtiyori bilan kompyuterning joriy va
boshlangich xolatlarini bir-biri bilan solishtiradi. Bunta ADINF dasturini misol kilib keltirish
mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
