Xatoliklarini aniqlash ishning maqsadi

---

№3 - AMALIY MASHG’ULOT:
SATHNI O‘LCHOVCHI ELЕMЕNT VA QURILMALAR
XATOLIKLARINI ANIQLASH 
Ishning maqsadi:
Sathni o’lchovchi elеmеnt va qurilmalar xatoliklarini 
aniqlash va hisoblash. 
Kerakli asbob va qurilmalar
: Sathni o’lchashning vizual vositalari, elektr 
sath o’lchаgichlari.
ASOSIY MA‘LUMOTLAR VA TASNIFI 
Sath deb texnologik apparatning ishchi muhit suyuqlik yoki sochiluvchan 
jismlar bilan to’ldirilish balandligiga aytiladi. 
Ishchi muhit sathi texnologik parametr hisoblanib, u haqdagi axborot
texnologik apparatning ish rejimini nazorat qilish uchun. ayrim hollarda esa ishlab 
chiqarish jarayonini boshqarish uchun zarur hisoblanadi. Sath o’lchash vositalari
sath o’lchagichlar deb ataladi. 
Suyuqlik va sochiluvchan moddalar sathini o’lchash texnologik jarayonlarni 
avtomatlashtirishda muhim ahamiyatga ega. Sathni o’lchash moddaning idishdagi 
miqdorini aniqlash va texnologik jarayonda ishtirok etayotgan ishlab chiqarish 
uskunasida sath holatini nazorat qilishdan iborat. 
Ishlash xarakteri jihatidan sathni o’lchagichlar uzluksiz va uzlukli releli) 
bo’ladi. Releli sath o’lchagichlar moddaning sathi ma‘lum balandlikka etganda
ishlay boshlaydi, ular signalizasiya maqsadida ishlatiladi va sath signalizatori 
deyiladi. 
Bu asboblar ishlash prinsipi va tuzilishi jihatidan bir biridan farq qiladi. 
Masalan, suyuqlik sathni o’lchashga mo’ljallangan asboblarning ko’pi 
sochiluvchan moddalar sathini o’lchash uchun yaroqsiz, usti ochiq (atmosfera 
bosim) idishlarda ishlatiladigan asboblar esa yuqori bosimda ishlaydigan idishlar 
uchun yaroqsizdir va hokazo. 
Sathni nazorat qilish asboblari shkalali va shkalasiz bo’ladi. Shkalasiz 
asboblar, odatda, ikkilamchi asboblar bilan birga ishlaydi, yoki sathning chegarasi 
haqida mustaqil signal beradi. 1-jadvalda o’lchash diapazoniga ko’ra sath 
o’lchagichlar keltirilgan. 
O’lchash diapazoniga ko’ra satx o’lchagichlar 1-jadval 
|
O’lchanadigan muhitning xarakteri va ishlash prinsipiga ko’ra sathni 
o’lchash asboblari quyidagi guruhlarga bo’linadi: ko’rsatish oynasi; qalqovichli; 

---

gidrostatik: elektrik (sig’imli, aktiv qarashliklarning o’zgarishiga muvofiq va 
induktivli); radioizotopli; ultratovushli; radioto‗lqinli; termokonduktometrli; vaznli 
va boshqalar. Shularning ayrimlari bilan tanishib chiqamiz.