Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari

2-§. Atrof muhitni o‘rganish va anglash 

293. Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda atrof muhitni o‘rganish va anglash talablari 

hisoblanadi: 

jonli va jonsiz olamni kuzatish, ta’riflab berish; 

inson tana a’zolarini o‘rganish. 

294.  Quyidagilar  5  yoshdan  7  yoshgacha  bo‘lgan  bolalarda  atrof  muhitni  o‘rganish  va  anglash 

indikatorlari hisoblanadi: 

tabiat hodisalariga qiziqish bildirish, o‘simliklar va hayvonot olami to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lish; 

hayvonlar yashaydigan turli muhitlarni (baliqlar suvda, bo‘ri esa o‘rmonda yashashini) aytib berish; 

tog‘, o‘rmon, dengiz, daryo singari o‘ziga xos geografik atamalarning nomlarini bilish; 

ayrim hayvonlar va o‘simliklar bilan bevosita muloqot qilishning xavf-xatari to‘g‘risida bilish; 

oddiy sabab-oqibat aloqalarini tushunish; 

o‘zi uchun yangi bo‘lgan narsalarni ko‘rib qolganda, uning xususiyatlarini bilib olishga urinish; 

xato qilish va yanglishish yo‘li bilan amaliy vazifalarning yechimini topishga harakat qilish; 

o‘yinlarda voqealar, hayotiy vaziyatlar, katta yoshdagilar mehnatiga taqlid qilish; 

o‘zining mustaqil dalillarini keltirib, voqealarni muhokama qilish; 

yo‘lda harakatlanish va ko‘chada o‘zini tutishning elementar qoidalarini bilish; 

odamning bir necha organlari va ularning xususiyatlarini bilish; 

odam va hayvon o‘rtasidagi bir necha farqlanuvchi va umumiy jihatlarni aytib berish. 

295. 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim: 

jonli va jonsiz tabiat obyektlari bilan tajriba o‘tkazish uchun imkoniyat yaratish; 

bolani turli hayvonlar, o‘simliklar, geografik atamalar to‘g‘risidagi suhbatlarga jalb qilish; 

bolaning  jonli  va  jonsiz  tabiat  to‘g‘risidagi  bilimlarini  oshirish  uchun  kitoblar,  rasmlar,  maxsus 

teleko‘rsatuvlardan foydalanish; 

bolaning sabzavot va mevalar tarkibida mavjud bo‘lgan vitaminlar, uy hayvonlarining roli to‘g‘risida 

so‘zlab berishini rag‘batlantirish; 

bolaning faoliyatiga katta yoshdagilar ishtirokida hayvonlar va o‘simliklarni parvarishlashni kiritish; 

bolaning kundalik faoliyatida mustaqil ravishda davomli kuzatishlarni tashkil qilish; 

bolaning  turli  tahlil  etish  vositalari  yordamida  (ko‘zlarini  yumib,  qo‘llari  bilan  paypaslab  ko‘rish 

orqali) buyumlarni o‘rganishini rag‘batlantirish; 

bayramlarni birgalikda nishonlash, ko‘ngilochar tadbirlar, tabiatga ekskursiyalarni tashkil etish; 

bolaga odamning tuzilishi to‘g‘risidagi turli rasmlarni taklif qilish; 

bolaga jonli tabiatni kuzatish va solishtirishga imkon berish, bolaning hayvonlar va odamlar o‘rtasidagi 

tafovutlarni topishini rag‘batlantirish; 

bolaga tana a’zolarining nomi, joylashuvi va vazifalari to‘g‘risida batafsil ma’lumot berish. 

296. 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolaning xavfsiz yashashi va harakatlanishi uchun quyidagilarga 

rioya qilish lozim: 

ekskursiyalar va boshqa tadbirlarda bolalarni albatta kuzatib yurish; 

bolaning haddan ortiq hayajonlanishiga yo‘l qo‘ymaslik; 

bolaning o‘rganish va tajriba qilish istagini qo‘llab-quvvatlash; 

bolaga  ko‘chada  notanish  odamlar  bilan  uchrashganda,  uyda  bir  o‘zi  qolganda,  daydi  hayvonlar 

uchraganda o‘zini qanday tutish kerakligini tushuntirish; 

bolaning kompyuter oldida 10 — 15 daqiqadan ortiq bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik; 

bolaga zo‘ravonlikni targ‘ib qiluvchi teleko‘rsatuvlarni tomosha qilishga ruxsat bermaslik.