Maktabgacha ta’limda nutq madaniyati” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

2-topshiriq. Gaplarni o’qing. Nutq madaniyatiga oid maqol va hikmatlarni ko’chirib oling, ma’nolarini izohlang.

1. O’zbek xalqi: “O’ynab gapirsang ham, o’ylab gapir” deb nutqqa nisbatan jiddiy munosabatda bo’lishni xush ko’radi. 2. Abu Nasr Forobiy aql va mantiq ilmiga alohida e’tibor bergan, shuningdek, mantiq bilan grammatikaning o’zaro bog’liqliginiquyidagicha ta’kidlagan: “Mantiqnmg aqlga munosabati gram-matikaning tilga munosabati kabidir. Grammatika odamlar nut- qini tarbiyalagani singari mantiq ilmi ham tafakkurni haqiqiy yo’ldan olib borish uchun aqlni to’g’rilab turadi”. 3. O’rta Osiyo xalqlarida notiqlik san’ati “voizlik”, notiq—“voiz”, nutq—“va’z”atamalari bilan nomlangan. 4. Alisher Navoiy nutq va unga amal qilish haqida quyidagilarni ta’kidlaydi: “Va’z bir murshid va ogoh ishidir va aning nasihatin qabul etgan maqbul kishidur. Avval bir yo’ldan bormoq kerak, andin so’ngra elni boshqarmoq kerak. Yo’lni yurmay kirgan itar va g’ayrimaqsud yerga yetar”. 5. So’zni ko’ngulda pishirib toblamaguncha tilga keltirma. Dilda bor va fikrlarning hammasi aytgulik bo’lavermaydi. Ichda yotgan so’zlaring—sening sirlaring. Sir esa nafasga o’xshashdir. Chiqqan nafasday, uning ham sira qaytarilish imkoni bo’lmaydi (A. Navoiy). 6. Hamma qobiliyatlardan eng yaxshisi nutq qobiliyatidir. Nutqni juda yaxshi va san’at-korona o’rganib ol, doimo gapga chechan bo’lishga harakat qil. Nutqi shirin kishining mehribon kishilari ham ko’p bo’ladi (Kaykovus).