Maktabgacha ta’lim tashkilotlarining kichik guruh

3, Maktabgacha ta’lim tashkilotlarining kichik guruh yoshidagi bolalarini rasm chizishga o`rgatish
Kichik guruxlarda o’rgatishning mazmuni va vazifalari.
Ikki yoshli bola qalam, mo’yqalamni to’g’ri ushlashi mumkin, lekin uning tajribalari kam, bajara olish va bilish qobiliyatlari yo’q, qo’l xarakatlari yetaralicha rivojlanmagan. Shuning uchun asosiy vazifalar bolalarga umumiy tarbiyaviy tasvir qilish bilan bog’liqdir.
Kichik guruxda o’rgatishning vazifalari quyidagilar:
-Rasm chizish jarayoniga qiziqishni uyg’otish.
-Rasm chizish materiallari ,,qalam, bo’yoqlar’’ va ulardan foydalanish usullari bilan tanishtirish.
-Katta yoshli odam chizgan rasmni, predmetning tasviri deb tushunishni o’rgatish.
-To’g’ri va egri chiziqlarni, shakllarni chizishni o’rgatish.
Bu guruxning dasturi keyingi guruxlarning dasturidan bosqichma-bosqich murakkablashib borishi bilan farqlanadi. Rasm chizishning birinchi mashg’uloti qog’oz va qalam bilan tanishtirishdan boshlanadi. Bu materiallarning o’yinchoqlardan bolalarga ma’lum bo’lgan turli xil predmetlardan farq qilishini pedagog bolalarga tushuntiradi. Qalamlar bilan to’g’ri faoliyat turlarini bajarish mumkin. Qog’oz toza edi,qalamning harakatlanishidan unda izlar paydo bo’ldi. Qalamning ochilgan uchi qog’ozda iz qoldiradi.Ikki uch esa,iz qoldirmaydi.Agar sekin bosilsa,qog’ozda uning izlari ko’rinmaydi.Agar qattiq bosilsa,qog’oz yirtilib ketishi mumkin.Bunday tushuntirishni va harakatlarni ko’rsatib berish bolalarda rasm chizishga qiziqishini uyg’otadi.Bulardan tashqari oddiy texnik ko’nikmalarni qalam, mo’yqalamni to’g’ri ushlash,ulardan tartibli foydalanish.Bo’yoqni mo’yqalamning to’g’ri ushlash, ulardan tartibli foydalanish.Bo’yoqni mo’yqalamning uchiga olishni bilishkabilarni o’rgatishni dastur o’z ichiga olgan. Bu guruh bolalar(3 yoshli bolalar ) psixologik jihatdan rivojlanadi, turmush tajribalari o’sadi.Tarbiyachi bu yoshdagi bolalar bilan rasm bo’yicha mashg’ulot olib borganda bolalarning rasmga nisbatan qiziqishlarini orttiradi. Bu guruhda bolalarning rasm ishining sifati emas, balki ish jarayoni qiziqtiradi. Rasm bo’yicha barcha guruh bolalari tarbiyachining og’zaki ko’rsatmalarini tinglashga, tarbiyachinig ko’rsatib bergan usullarini bajarishga o’rganib boradilar. Bu yoshdagi bolalar rasm faoliyatida tezda o’yin faoliyatiga o’tish bilan ajralib turadi.Masalan: doirachalar chizib, uni ichini qalam bilan urib chiqib,uni qush don cho’qiyapti deb ifodalaydi. Bunda yosh bolalarning rang tanlash malakasi shakllanadi. Bolaning diqqatini ularga yoqqan ranglar tortadi.Bolalar tasvirlash jarayonida so’z bilan ifodalashga o’rganadilar.Rasmda tasvirlay olmagan voqealarni so’z bilan to’ldiradi.Bolalarda mustaqillik, faollik o’sadi.Tarbiyachi bolalarga mashg’ulotda olgan bilim va ko’nikmalardan mustaqil foydalanish imkoniyatini tug’diradi.Kichik guruhda bolalarni narsalarni tasvirlash usullariga o’rgatib boriladi.Bolalar turli shakldagi predmetlarni tasvirlashga o’rgatilsdi< doira to’g’ri to’rtburchak, uchburchak va turli yo’nalishdagi chiziqlar to’plamidan iborat narsalarni chizadilar.Predmetlarni shaklini to’g’ri tasvirlashga o’rgatish uchun bolalarni qo’llarini shakliy harakat qilishga o’rgatish lozim. Bolalarni predmet shakli bilan qo’lning shakl harakatlari o’rtasidagi bog’liqlikni o’rgatish lozim.Tarbiyachi predmetni tasvirlashga o’rgatishdan oldin, uni mashg’ulot oldindan ko’rib chiqadi, ya’ni kuztish olib boradi. Bolalar jonu-dili bilan turli rangdagi koptoklar, sharlar va archa munchoqlarini tasvirlaydigan. To’g’ri to’rtburchak shaklini tasvirlashga bolalar bu guruxda qiynaladilar,shuning uchun bu shakl yilning 2-yarmida beriladi. Bolalar archa daraxt tursa yiqilmas qo’g’irchoq, aravachani tasvirlaydi.Ranglarni qizil,sariq,ko’k,yashil,qora,oqlarni bilishga o’rgatiladi. Shuningdek, rang aralashtirishlarni (pushti,havo rang va zarg’aldoq,jigarrang) tavsiya etish mumkin. Bu gurux bolalarini ranglarni to’g’ri atash va tasvirlash aniq talab etilmaydi, ammo tarbiyachi asta-sekin predmetlarni rang tusini haqqoniy tasvirlashga o’rgatib borishi kerak. Masalan:ko’m-ko’k o’tlar o’smoqda,o’tlarda sap-sariq jujalar o’tlab yurishibti va xokazo. Bu guruhda bolalarning mazmun jihatidan juda sust bo’ladi, ya’ni ishlar mazmuni asosan so’zda ifodalaniladi. Masalan: mashina chizib,so’z bilan mazmun beradi, u bu mashina yurib ketdi yoki yuk olib keliyapti. Mashg’ulot davomida bolalar bir turdagi predmetlarni bir necha marta tasvirlashni o’rganadilar. Bu esa, bolalarni texnik ko’nikmalarini mustahkamlaydi. Rasm davomida ishni tezda tugatgan bolalarga tarbiyachi rasm mazmunini kengaytirish maqsadida yangi vazifalar berishi mumkin. Masalan: o’t ustida yurgan jujalar yonida don yoki turli chuvalchanglarni chizishni tavsiya etish mumkin va bu bilan bolalar chizgan ishlarini mazmunan boyitib borish va boalalrni ham shunga o’rgatib borish lozim.