Мактабгача таьлим муассасалари тарбияланувчиларининг ақлий тафаккурини шакиллантиришда инноватцион технологияларнинг ўрни

―АЛПОМИШ‖ ВА ―БАРЧИНОЙ‖ МАХСУС ТЕСТЛАРИНИ
ОММАЛАШТИРИШ ЗАМОН ТАЛАБИДИР 
 
МАМАТҚУЛОВ А.А., ГулДУ. 
 
Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг ―Ўзбекистонда жисмоний тарбия ва 
спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида‖ги қарори (1999 йил 27 май) асосида ―Алпомиш‖ ва 
―Барчиной‖ махсус тестлари мажмуи ишлаб чиқилган ва у 2000 йил 1 мартдан бошлаб ҳаѐтга тадбиқ этилиб 
келинмоқда. 
Бироқ, бугунги кунда, оммавий соғломлаштирувчи жисмоний тарбия ва спорт ишларининг асосий 
воситаси бўлмиш ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ махсус тестларини топширишга тайѐрлаш ва қабул қилиш ишлари 
ҳамон суст кетмоқда. Бунинг асосий сабаби ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ махсус тестини топширишга тайѐрлаш 
бўйича махсус тўгараклар, мусобақалар ҳамда ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ гуруҳлари ташкил 
қилинмаганлигидадир. 
Иккинчи бир сабаби, таълим тизимида ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ махсус тест меъѐрлари ва талаблари 
бўйича мусобақалар ўтказилмайди, фақат ҳисобот учун қоғозда ѐзма шаклда натижалар ѐзилмоқда, бу албатта 
ҳозирги кундаги жисмоний тарбия мутахассисларининг улкан камчилигидир. 
―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ махсус тестини қабул қилганлигига бу йил 17 йил тўлади, бу тест 6-ѐшдан 
60 ѐшгача бўлган Ўзбекистон фуқаролари учун мўлжалланган бўлиб, улар оммавий жисмоний маданият ва 
спорт билан шуғулланиб, соғлом турмуш тарзини шакллантиришга ѐрдам бериши таъкидланган. 
Бизнинг академик лицей ва касб-хунар коллежларида олиб борган тадқиқотларимиз ва олган 
натижаларимиз шуни кўрсатмоқдаки, ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ махсус тест меъѐр ва талабларини ўқувчилар 
томонидан ўзлаштиришлари анча паст. Ўқувчилар томонидан бундай ўзлаштиришларига объектив ва 
субъектив сабаблар таъсир этиши табиий. 

---

220 
Объектив ва субъектив сабаблар бизнинг фикримизча, биринчидан, касб-хунар коллежларида 
жисмоний маданият дарсига хафтасига 4 соат вақт ажратилган, дарсдан кейин ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ 
махсус тести бўйича тўгарак ташкил қилинмаган, яъни умумий жисмоний тайѐргарлик гуруҳи ҳамда махсус 
тест бўйича мусобақалар режалаштирилмаган. 
Иккинчидан, касб-хунар коллежларида мутахассис кадрлар масаласи тўлиқ таъминланмаган. 
Учинчидан ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ махсус тест меъѐр ва талабларини оммавий ривожлантиришда 
сўзсиз спорт иншоатлари – анжомлари, спорт жиҳозларининг етишмаслиги сабабдир. 
Юқоридагилардан хулоса қилиб шуни айтиш мумкинки: 
- Тестларни топширишга тайѐрлаш ва синов меъѐрларини қабул қилишни мусобақа шаклида ўтказилса; 
- Мусобақани ўтказишда коллеж маъмурияти, спорт клуб, махалла, ―Соғлом авлод учун‖, ―Камолот‖ 
ижтимоий ҳаракати, ―Экосан‖ каби хайрия жамғармалар уюшмаларининг амалий ѐрдами ҳамда моддий 
кўмакларини сафарбар этилса мақсадга мувофиқ бўлур эди; 
- Ўқувчи ѐшларни ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ тестларини топшириш жараѐнида Ватанга садоқат, 
миллий қадриятлар ҳақида суҳбатлар, савол-жавоблар ўтказиш. 
- Ҳарбий таълим ва чақириқгача ѐшдагилар билан ўтказиладиган турли йиғинлар, машғулотлар 
жараѐнида тестларнинг барча турлари бўйича қўшимча машғулотлар ўтказилса; 
―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ тести синовларини топширишнинг самарадорлигини ошириш учун 
қуйидаги тавсияларни берамиз: 
1. Коллежларда жисмоний тарбия дарсини режалаштирганда асосий эътиборни ўқувчиларнинг 
жисмоний тайѐргарлигини ва жисмоний сифатларини ривожлантиришга қаратиш. 
2. ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ мажмуаси бўйича тўгараклар ташкил қилинса мақсадга мувофиқ бўлади, 
чунки Республикамизда ҳар икки йилда ―Баркамол авлод‖ мусобақаси ўтказилади. Бу эса коллеж 
ўқувчиларидан туман, шаҳар, вилоят ва Республика мусобақаларига терма жамоани шакллантиришга ѐрдам 
беради. 
3. ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ махсус тестларини қабул қилишни тантанали равишда ташкил қилиш ва 
мусобақа шаклида ўтказиш. 
4. Ўқувчиларга ―Алпомиш‖ ва ―Барчиной‖ тест синовлари бўйича уйга вазифа беришни амалга 
оширишда ―табақалаштириш‖ усулини қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади. 
5. Коллежлардаги ―Маънавият ва маърифат‖ бўлими билан биргаликда ўқувчилар билан ―Алпомиш‖ ва 
―Барчиной‖ тестларининг ижтимоий тарбиявий моҳиятлари тўғрисида суҳбатлар, маърузалар, спортчилар 
билан учрашувлар ўтказиш зарур. 
6. Ҳар бир жамоада ―Маънавият ва маърифат‖, ―Камолот‖ ѐшлар ижтимоий ҳаракати кенгашлари, 
спорт клублар, жисмоний тарбия жамоалари кенгаши ҳамда жисмоний тарбия кафедраларининг махсус 
тестларини оммалаштириш, тарғибот қилишда раҳбар ҳодимлар ўз маъсулиятларини янада оширишлари лозим. 
7. ―Туристик сайрни ташвиқот ва тарғибот қилиш ҳамда ―Туризм‖ тўгарагини ташкил қилиш зарур.