“Maktabgacha pedagogika”

 
o`simlik yoki mevani top»
 
va. h.k.
Og`zaki usul - bolalarga ekologik tarbiya berishda tarbiyachining tushuntirishi, hikoya 
qilib berishi, xalq maqollaridan, masallaridan foydalanishi, suhbat kabi og`zaki metodlaming 
o`ni kattadir. 
Tabiatning faol himoyachilarini tarbiyalash uchun maktabgacha ta’lim yoshidagi 
bolalar bilan quyidagi yo`nalishlarda ish olib boriladi. 
1.Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarga tabiat olami, undagi voqea-hodisalar 
o`rtasidagi bog`liqlik to`g`risida aniq bilimlar berish.
2. Bolalarda tabiat, uni asrab-avaylash, uning boyliklarini oshirishga oid faoliyatni 
shakllantirish.
3. Bolalami respublikamizning tabiatini qo`riqlash, uni asrab avaylash bo`yicha olib 
borilayotgan ishlar bilan tanishtirish. 

---

19 
Ekologik tarbiya - asosan tabiat haqidagi tasavvurni shakllantirsh orqali tabiat bilan 
tanishtirish mehnat mashg`ulotlarida berib boriladi. Bog`chalarda ekologik talim bo’yicha olib 
borilayotgan ishlar birinchi kichik guruhdan boshlanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim-
tarbiyasiga qo’yilgan davlat talablari shu talablar asosida amalga oshiriladi. Maktabgacha talim 
yoshidagi bolalarni tabiat bilan tanishtirish dasturning "bolalarni jismoniy rivojlantirish", 
"bolalarning nutqi va tafakkurini rivojlantirish", "manaviy-madaniy y etuklik" bo’limlarida o’z 
aksini topgan. Dastur bolalarning yoshi, psixologik hamda fiziologik xususiyatlariga mos 
ravishda aqliy, axloqiy, jismoniy, estetik, ekologik ta’lim-tarbiya berishni o’z oldiga vazifa 
qilib qo’ygan. 
Ekologik madaniyat – xalq san’ati, musiqa, ashula, adabiyot, tasviriy san’atni bilish, 
san’atga muhabbat tarbiyachini madaniyatli qiladi, bolalar bilan olib boradigan ishida yordam 
beradi. 
Ekologik ta’lim – o`quv-tarbiya faoliyatini tashkil qilish vosita va usullarini o`quv-
tarbiya jarayonida kelib chiqadigan muammolar va uning yechimini to`g`ri hal qila bilish, 
innovatsion texnologiya usullaridan foydalanish, qiyinchiliklarning to`g`ri yechimini topishga 
yo`naltiradi.
Ekologik bilim – muayyan ko'nikma va malakalarni o`quvchilarga singdirish, ularning 
ongiga, xulqiga ta’sir etish, dunyo qarashi va bilish faolligini rivojlantirishdir. U insonni 
mehnatga, hayotga tayyorlashning asosiy vositasi hisoblanadi. 
Bolalar tabiat burchagida qilgan ishlari bilan ham tabiatga oshno bo’ldilar. Tabiat 
burchagining muhim tomoni shundaki, uni bolalar har kuni ko’radilar.
Bolalar tabiat burchagidagi o’simlik va hayvonlarni sisitemali ravishda kuzatib va 
pavarish qilib boradilar. Natijada o’simlik va hayvonot dunyosining rang –barangligi, ularning 
o’sishi va rivojlanishi, ular uchun qanday shart-sharoitlar kerakligi to’g’risidagi tasavvur va 
tushunchalarni egallab boradilar. Tabiat burchagidagi o’simlik va hayvonlarni tarbiyachi 
rahbarligida sistemali ravishda kuzatib, parvarish qilib borishlari natijasida ma’lum malaka va 
konikmalarni egallab boradilar, ularga nisbatan barqaror qiziqish va g’amxorlik hissi 
uyg’onadi. Bolalarning tabiatga mehr –muhabbatni o’simliklr va hayvonlarni parvarish qilish, 
ularni asrab-avaylash bo’yicha mehnat faoliyatlarini tashkil etish bilan tanishtirish ishini 

---

20 
ularning yosh xususiyatari, pedagogik, fiziologik imkoniyatlarini e’tiborga olgan holda tashkil 
etadi. Tarbiyachi bolalar diqqatini o’simliklarning chiroyli gullashiga, barglarining shakli va 
tusiga, akvariumdagi baliqlarning chiroyli ko’rinishiga va chaqqon harakatiga jalb etadi. 
Natijada bolalar bu go’zallikdan quvonishga o’rganadilar hamda ularning estetik didi o’sadi. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalar “Ilk qadam” davlat o`quv dasturi asosida 5 
ta markazda faoliyat yuritadilar. Bular quyidagilardir. 
1. Til va nutq markazi. (Nutq o`stirish, tabiat, atrof-olam va badiiy adabiyot bilan 
bog`liq mashg’ulotlar) 
2. Qurish-yasash, 
konstruksiyalash 
va 
matematika 
markazi. 
(Qurish 
yasash va matematika mashg`ulotlari) 
3. San’at markazi (Rasm, applikatsiya, loy qurish, yasash mashg`ulotlari va origami) 
4. Syujetli-rolli o`yinlar va dramalashtirilgan markaz. (Guruh yoshiga mos bo`lgan 
syujetli qoidali o`yinlar) 
5. Ilm-fan va tabiat markazi. (Tabiat, atrofi olam bilan tanishtirish mashg`ulotlari) 
Ilm-fan va tabiat markazida tajriba sinov maydonchasida o`tkazilayotgan tajribalar 
bolalarda qiziqish uyg`otadi va ularni yangi ixtirolar qilishga undaydi. Bu markaz bolalarni 
tabiat va undagi hodisalarni bilish uchun eng katta imkoniyat markazi hamdir. Markaz faoliyati 
to`g`ri tashkil etilsa bolalar tabiat haqidagi bilimlarning 90%ini o`zlashtiradi. Markaz nafaqat 
bolalarda balki pedagoglarda ham qiziqish uyg’otadi. Hayotimiz davomida ishlatiladigan 
narsalarni qayerdan kelganligini, ulardan nimalar olinganligi haqidagi ma’lumotlar bolalarning 
o’z qo`llari bilan urug`larni tuvaklarga sepish orqali unga suv qo`yishi va urug` unib chikishi 
bola uchun juda qiziqarli holatlar sanaldi.