Maktabgacha pedagogika fan sifatida mundarija: Kirish

Kurs ishini metodologik asoslari: Bundan xulosa shuki, bugungi kunda farzandlarimizning ilmiy dunyoqarashini shakllantirish, ma’naviy olamini yuksaltirish, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash masalasi biz uchun eng dolzarb vazifa bo‘lib, aniqsa, hozirgi murakkab va taxlikali zamonda milliy o‘zligimiz azaliy qadriyatlarimizga yot va begona bo‘lgan turli xil xurujlar, yoshlarimizning ongi qalbini egallashga qaratilgan g‘arazli intilishlar tobora kuchayib borayotgan barchamizni yanada xushyor va ogoh bo‘lishga da’vat etishi tabiiydir.
Kurs ishini tuzulishi: Kirish, asosiy qism xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
I BOB MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI ILMIY-PEDAGOGIK ADABIYOTDA VATANPARVARLIK TARBIYASINING NAZARIY JIHATLARI.
1.1 Maktabgacha pedagogikada bolalarni vatanparvarlik tarbiyasining mazmuni.
Maktabgacha ta'lim muassasasida metodik ishlarning yagona tizimining bosqichi sifatida rejalashtirishning zaruriyati va ahamiyati K.Yu. Oq, orasida ta'kidlab o'tilgan funktsional majburiyatlar maktabgacha ta'lim muassasasining rahbari va katta tarbiyachisi, ularning maktabgacha ta'lim muassasasida o'quv-tarbiyaviy ishlarni va uslubiy ishlarni rejalashtirishdagi faoliyati.
Maktabgacha ta'lim muassasasi rahbari:

• 
  - jamoa bilan birgalikda o'z muassasasining maqsadini belgilaydi - maktabgacha ta'lim muassasasi haqiqatan ham ma'lum vaqtgacha erishishi mumkin bo'lgan kerakli natijaning o'ziga xos qiyofasini;
  
• 
  - strategik rejalashtirishni amalga oshiradi - kelajakka ehtiyotkorlik bilan, tizimli ravishda tayyorgarlik ko'radi;
  
• 
  - jamoa bilan birgalikda maktabgacha ta'lim muassasasini rivojlantirish dasturlari va ish rejalarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi.
  

Jamoa bilan birgalikda o'z muassasasining maqsadini belgilaydi - kerakli natijaning o'ziga xos qiyofasi maktabgacha ta'lim tashkiloti aslida ma'lum bir vaqtga etishi mumkin.
Maktabgacha ta'lim muassasasining katta o'qituvchisi:

• 
  - maktabgacha ta'lim muassasalarini rivojlantirish dasturlari va ish rejalarini strategik rejalashtirish, ishlab chiqish va amalga oshirishda qatnashadi;
  
• 
  - tarbiyachilarning kasbiy mahoratini, tajribasini hisobga olgan holda va maktabgacha ta'lim muassasasida o'quv jarayonining maqbul modelini yaratish maqsadida o'quv-uslubiy ishlarni rejalashtiradi, quyidagilarni nazarda tutadi:
  
• 
  - maktabgacha ta'lim muassasasining ish rejasiga takliflar;
  
• 
  - tarbiyachilar malakasini oshirish;
  
• 
  - o'qituvchilarga o'z-o'zini tarbiyalashda yordam berish;
  
• 
  - o'qituvchilarni attestatsiyadan o'tkazish;
  
• 
  - yosh guruhlari bo'yicha sinflar tarmog'ini yaratish;
  
• 
  - o'qituvchilarga (birinchi navbatda yangi boshlanuvchilarga) darslarni tayyorlash va o'tkazishda uslubiy yordam;
  
• 
  - maktabgacha ta'lim muassasasi xodimlarining tajriba almashishi;
  
• 
  - tarbiyachilarni pedagogik nazariya va amaliyot yutuqlari bilan tanishtirish;
  
• 
  - maktabgacha ta'lim muassasalari va maktablarining uzluksizligini rivojlantirish;
  
• 
  -ota-onalar bilan ishlashni takomillashtirish;
  
• 
  - o'quv qurollari, o'yinlar, o'yinchoqlar bilan guruhlarni to'ldirish /
  

Maktabgacha ta'lim muassasasi ishini rejalashtirishda quyidagilar hisobga olinadi:

• 
  - maktabgacha ta'lim tashkilotining turi;
  
• 
  - uning moddiy-texnik bazasi imkoniyatlari;
  
• 
  - xodimlar, uning kasbiy imkoniyatlari;
  
• 
  - o'qituvchilar tarkibini rivojlantirish istiqbollari.
  

Rejalashtirish tamoyillari:

• 
  - kompleks yondashuv rejalashtirish;
  
• 
  - rejaning o'ziga xosligi;
  
• 
  - realizm, rejani amalga oshirish mumkinligi (ortiqcha yuklamang);
  
• 
  - ishning optimal shakllari, vositalari, usullarining kombinatsiyasi;
  
• 
  - diqqatni yakuniy natijaga qaratish;
  
• 
  - har bir xodimning ishtirokiga bog'liqlik.
  

Rejalashtirish, avvalambor, maktabgacha ta'lim muassasasining maqsad va vazifalarini belgilashni o'z ichiga oladi.
Maktabgacha ta'lim muassasasini rivojlantirish maqsadlari uning faoliyati mazmuni va ish natijasini belgilaydigan tizimni shakllantiruvchi omil sifatida qaraladi.
Maktabgacha ta'lim muassasasining maqsadlarini aniqlashning ahamiyati ularning funktsiyalarining xilma-xilligidan kelib chiqadi:

• 
  - maktabgacha ta'lim muassasalari faoliyati va rivojlanishining umumiy g'oyasini aks ettirish;
  
• 
  - maktabgacha ta'lim muassasasi ishini rejalashtirish uchun asos va boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun asos;
  
• 
  - bolalar bog'chasi xodimlari faoliyatini rag'batlantirish;
  
• 
  - ishning borishini kuzatish va yakuniy natijalarni baholash uchun asosiy mezon, standart.
  

Maktabgacha ta'limni boshqarishga bag'ishlangan bir qator zamonaviy mualliflar (S.A.Ezopova, L.V. Pozdnyak, N.N.Lyashchenko, L.M.Denyakina va boshqalar) maktabgacha ta'lim muassasasida quyidagi rejalashtirish vazifalarini belgilaydilar:

• 
  - muassasa va atrofdagi jamiyat salohiyatini o'rganish asosida maktabgacha ta'lim muassasasi yo'nalishlarini belgilash;
  
• 
  - erishish uchun rejalashtirilgan faoliyat yo'naltirilgan maktabgacha tarbiya muassasasi ishining kerakli natijalarini aniqlash;
  

Maktabgacha tarbiya muassasasining belgilangan maqsadlarga erishishni ta'minlaydigan vositalarini (resurslarini) aniqlash;
Amalga oshirilayotgan faoliyat uchun standartlarni, uni amalga oshirishga talablarni, natijalarni baholash mezonlari va ko'rsatkichlarini ishlab chiqish.
1. Rejalashtirish boshlanganda maktabgacha ta'lim muassasasida tarbiyaviy ishlar holatining boshlang'ich, "boshlang'ich" darajasini aniqlash.
Buning uchun maktabgacha ta'lim muassasasining ichki resurslari holatini, avvalgi faoliyat natijalarini va keyingi faoliyat olib boriladigan belgilangan jamiyatning tashqi sharoitlarini o'rganish va tahlil qilish kerak bo'lishi mumkin. Shu bilan birga, maktabgacha ta'lim muassasasi faoliyatining dastlabki holatini pedagogik tahlil qilishning puxtaligi rejalarning haqiqatiga, ularni amalga oshirish imkoniyatlariga bevosita ta'sir qiladi;
2. Rejalarni amalga oshirish oxirida kutilayotgan faoliyat natijalarining tavsifi, ularning o'ziga xosligi rejalarning bajarilish darajasiga bog'liq.
Shuni yodda tutish kerakki, rejalar tez o'zgaruvchan muhitda odamlar tomonidan amalga oshiriladi. Shu munosabat bilan, ehtimol, olingan natijalar rejalashtirilgan natijalarga to'liq mos kelmaydi. Binobarin, natijalarni aniqlash va ularga erishish ustidan nazoratni amalga oshirishda menejer rejaning egiluvchanligi (egiluvchanligi), uni tezda tuzatish imkoniyati to'g'risida eslashi kerak; Rejalashtirilgan natijalarga erishish uchun eng yaxshi usul va vositalarni tanlash. Rejaning mazmunini, ya'ni tadbirlarni, ishtirokchilarni, mas'ul shaxslarni, belgilangan muddatlarni belgilashda, uni cheklangan vaqt ichida juda ko'p miqdordagi voqealar bilan ortiqcha yuklamaslik kerak; Maktabgacha ta'lim muassasasi o'qituvchilarini rejalashtirish jarayoniga kiritish. Ushbu shartning bajarilishi quyidagilarga yordam beradi:
O'qituvchilarning ishlab chiqilgan rejalarni amalga oshirishga shaxsiy qiziqishini oshirish;

• 
  - o'qituvchilarga maktabgacha ta'lim muassasasi faoliyati to'g'risida kengroq tushuncha berish;
  
• 
  - rejalashtirish uchun chuqurroq analitik asos;
  
• 
  - ishlab chiqilgan rejalarni amalga oshirishda jamoadagi mehnat munosabatlarini aniqlash;
  
• 
  - maktabgacha ta'lim muassasalarining faoliyati va tashkiliy ko'nikmalarini rivojlantirish va ijobiy mikroiqlimni yaratish.
  

Rejalashtirish funktsiyasini amalga oshirish natijasi strategik, taktik va operatsion rejalardan iborat rejalar tizimini yaratishdir.
Boshqarish nazariyasida amalga oshirish vaqtiga qarab rejalashtirishning quyidagi turlari ajratib ko'rsatiladi:

• 
  - strategik (uzoq muddatli);
  
• 
  - taktik (o'rta muddatli);
  
• 
  - operatsion (qisqa muddatli).
  

Ushbu rejalashtirish turlarining barchasi maktabgacha ta'lim muassasasida mavjud.
Strategik rejalashtirish uzoq vaqtni (ko'pincha 3-5 yil) o'z ichiga oladi va maktabgacha ta'lim muassasasi faoliyatining tashqi va ichki sharoitlaridan kelib chiqqan holda rivojlanishining asosiy yo'nalishlarini aniqlashga qaratilgan. Strategik rejalarni tayyorlashning birinchi bosqichi - maktabgacha ta'lim muassasasining atrof-muhitini va ichki imkoniyatlarini tahlil qilish. Ikkinchi bosqich maktabgacha ta'lim muassasasining vazifasi va asosiy maqsadlarini aniqlashni o'z ichiga oladi. Uchinchi bosqich - maktabgacha ta'lim muassasalarini rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqish. Shunday qilib, strategik rejalashtirish natijasida maktabgacha ta'lim muassasasini rivojlantirish dasturi yaratilib, unda uning dastlabki holati va salohiyati, vazifasi va strategik maqsadlari belgilanadi va uni yanada rivojlantirish strategiyasi ishlab chiqiladi. Maktabgacha ta'lim muassasasini rivojlantirish dasturini ishlab chiqishda ba'zi yondashuvlar haqida batafsil ma'lumot keyingi bobda muhokama qilinadi. Taktik rejalashtirish o'rta muddatli (1-3 yil) muddatga amalga oshiriladi. Maktabgacha ta'lim muassasasida taktik rejalashtirish asosiy bo'linmalarning yillik ish rejalari va rejalarini tayyorlash doirasida amalga oshiriladi. Maktabgacha ta'lim muassasasi ishini yillik rejalashtirish bosqichlarini ko'rib chiqing.
Birinchi bosqich - oldingi bosqichda maktabgacha ta'lim muassasasi ishining natijalarini tahlil qilish.

• 
  - muammolarni hal qilishning erishilgan darajasi, uning miqdoriy va sifat xususiyatlari;
  
• 
  - muammolarni hal qilishda jamoa faoliyati natijalarini tahlil qilish, - uning faoliyatining ijobiy va salbiy tomonlari;
  
• 
  - ishdagi kamchiliklarni, rejalarni bajarishda muvaffaqiyatsizliklarni keltirib chiqargan sabablarni aniqlash;
  
• 
  - yangi rejalashtirish tsikliga asos bo'ladigan muammolarni hal qilish usullarini tanlash.
  

Ikkinchi bosqich - maktabgacha ta'lim muassasasining keyingi rejalashtirish davri uchun asosiy maqsadlarini, ularning reytingini aniqlash. Tahlil natijalari va strategik rejalar asosida qisqa muddatli istiqbolda olib boriladigan ishlarning maqsadlari va asosiy yo'nalishlari aniqlanadi. Uchinchi bosqich - belgilangan maqsadlarga erishish uchun faoliyatni belgilash. Maqsadlarga erishish choralari - bu ta'lim muassasasi faoliyatini amalga oshirish uchun vositalar, usullar, harakatlar majmui. Ushbu bosqichda rejalashtirilgan davr uchun faoliyatning mazmuni konkretlashtiriladi; ijrochilar va uni amalga oshirishga mas'ul bo'lganlar, ularning harakatlarini muvofiqlashtirish mexanizmi belgilanadi; rejani amalga oshirish uchun resurslar. To'rtinchi bosqich - maktabgacha ta'lim muassasasi pedagogik kengashining majlisida rejani muhokama qilish va tasdiqlash. Shunday qilib, taktik (o'rta muddatli) reja tashkilotning o'ziga xos maqsadlarini va ularga erishish vositalarini aniqlashga imkon beradi. Bu nafaqat nimaga erishish kerakligini, balki uni qanday amalga oshirish mumkinligini ham ko'rsatadi. Maktabgacha ta'lim muassasasida taktik rejalashtirish ECE uchun yillik rejani ishlab chiqish jarayoni bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Turli xil yondashuvlar yillik rejalashtirish va maktabgacha yoshdagi yillik rejalarning namunalari quyida keltirilgan. Taktik reja asosida tashkilot xodimlarining tezkor ish rejasi ishlab chiqiladi. Operatsion rejalashtirish qisqa muddatli davr uchun amalga oshiriladi (qoida tariqasida u bir necha oygacha bo'lgan davrni o'z ichiga oladi). Operatsion rejalar taktik rejalar asosida tuziladi va kunning o'ziga xos ish tarkibini o'z ichiga oladi. Bunday rejalashtirish amalda tashkilotning har bir malakali xodimi tomonidan amalga oshiriladi. Maktabgacha ta'lim muassasasidagi operatsion rejalar guruhdagi tarbiyaviy ishlar rejalarini o'z ichiga oladi. Shunday qilib, rejalashtirish bu jarayon bo'lib, uning natijasi maqsadlarni aniq shakllantirish va maqsadlarga erishish vositalari va usullarini aniqlashdir; bu kelajakdagi faoliyat tizimini rivojlantirish, faoliyatning maqsad va vazifalarini shakllantirish tartibi. Zamonaviy adabiyotda strategik boshqaruv strategik rejalashtirishning ko'plab ta'riflari mavjud, ammo quyidagilar eng to'g'ri va to'liq deb o'ylayman: «Strategik rejalashtirish bu rivojlanish jarayoni strategik reja kelajakda tashkilotning samarali ishini ta'minlash uchun tashkilotning maqsadlarini shakllantirish, rivojlanish muammolarini tahlil qilish, asosiy strategiyalarni tanlash va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni bashorat qilish orqali »(19, 195-bet).
Umuman olganda, quyidagi savollarga javob topish uchun strategik rejalashtirishning mohiyatini kamaytirish mumkin:
1. Ta'lim muassasasining hozirgi mavqei qanday?
2. U qanday strategik vaziyatda joylashgan?
3. Ta'lim muassasasi rahbariyati uni kelajakda qaysi lavozimda ko'rishni xohlaydi?
Odatda, strategik rejalashtirish jarayonini mantiqiy zanjir sifatida tasvirlash mumkin:
1. Bizning maktabgacha ta'lim muassasamiz boshqalardan nimasi bilan farq qiladi? Uning o'ziga xos xususiyati, jamiyatdagi maqsadi nima? (bu savollarga berilgan javob ta'lim muassasasining qarashlari, vazifalari, qadriyatlarini shakllantirishga yordam beradi)
2. Maktabgacha ta'lim muassasasi bu yo'lda qanday muammolarga duch kelmoqda? (bu savolga javob maktabgacha ta'lim muhitini tahlil qilish)
3. Qanday maqsadlarga erishishga intiladi? Buning uchun qanday resurslar mavjud? (strategik reja tuzilgan)
4. Strategik maqsadlarni amalga oshirishga qanday erishish mumkin? (maqsadli dasturlar, loyihalar, operatsion rejalar tuziladi)
5. Rejalashtirilgan amalga oshirish uchun o'qituvchilar tarkibini qanday tashkil qilish kerak? (samarali o'qitish jamoalari shakllanmoqda)
Taqdim etilgan mantiq ta'lim muassasasini strategik rejalashtirishning mohiyatini, algoritmik xususiyatini to'liq aks ettiradi.
Ta'lim muassasasining qarashlari va vazifalari. Missiya muassasaning "tashrif qog'ozi" deb nomlanadi, u o'quv jarayonining barcha ishtirokchilari va undan foydalana oladiganlar uchun tushunarli, tushunarli bo'lishi kerak. ta'lim xizmatlari muassasalar. Missiya o'quvchilar, ularning ota-onalari, ishchilari, mijozlari, ijtimoiy sheriklarining manfaatlarini hisobga olgan holda belgilanishi kerak. Missiya ta'lim muassasasining raisligini aks ettiradi, u noyob, alturistik va g'ayrioddiy. Yorqin, asosli, rag'batlantiruvchi qarashning mavjudligi ta'lim muassasasi faoliyatining strategik rejalarini ishlab chiqishning muvaffaqiyati uchun asos va shart sifatida qaraladi. "Vizyon - bu bizning ongimizda shakllangan istalgan kelajakning ideal qiyofasi, unga erishish faqat eng qulay tashqi va ichki sharoitlarda mumkin bo'ladi; maktabning eng yaxshi, mukammal holati qiyofasi » Missiya bir lahzada shakllanmagan, rahbar faqat shu g'oyalarni o'ylab topishi mumkin emas va o'ylamasligi kerak, missiyani ishlab chiqishda ta'lim jarayoni ishtirokchilarining barcha guruhlari vakillari ishtirok etishi kerak: o'qituvchilar, ota-onalar, ijtimoiy sheriklar, yuqori tashkilotlar . Missiyani shakllantirish jarayonida uch bosqich mavjud: tayyorlash, shakllantirish va ishlab chiqish (33, 12-bet). Har bir bosqich faoliyatining mazmuni strategik boshqaruv bo'yicha ko'plab tadqiqotlarda keltirilgan. Strategik rejalashtirishni ishlab chiqishning analitik bosqichi Ta'lim bozorida muvaffaqiyatli faoliyatni amalga oshirish uchun ta'lim muassasasi tashqi va ichki sharoitdagi barcha o'zgarishlarni kuzatish va bashorat qilishni o'rganishi kerak. O'z vaqtida ko'rilgan choralar ta'lim muassasasiga ba'zi muammolardan qochishga yoki mavjud vaziyatdan foydalanishga yordam beradi. Atrof-muhitni tahlil qilish bugungi kunda eng muhim tarkibiy qism hisoblanadi strategik boshqaruv. Kelajakda nima bo'lishi kerakligi bilan nimani taqqoslash jarayonida aniq va kerakli natijalar orasidagi aniqlangan bo'shliqlarni tuzatish kerak. Ushbu bo'shliqlar odatda muammolar deb nomlanadi. Shuning uchun bunday bo'shliqlarni aniqlashga qaratilgan usul muammo yoki muammoga yo'naltirilgan tahlil usuli deb ataladi.
Ta'lim muassasasi uchun strategik rejani shakllantirish. Ammo strategik harakatlar rejasini ishlab chiqishga kirishishdan oldin, jamoa va etakchi nimaga erishishni rejalashtirganligi haqida juda aniq bo'lishi kerak, ya'ni. strategik maqsadlar aniqlanishi kerak. Maqsad ta'rifi - muhim bosqich rejalashtirish, chunki maqsadlarga erishish ta'lim muassasasining barcha faoliyatiga bo'ysunadi. Maqsadni belgilash strategik boshqaruvning belgilovchi momentidir. "Maqsad - bu topshiriqdan keyin tuzilgan kerakli va oldindan belgilangan natijadir. Missiya, bir tomondan, faoliyat uning vazifasiga mos kelishi uchun qanday maqsadlar qo'yilishi kerakligini belgilashga imkon beradi, boshqa tomondan esa "ikkinchi darajali maqsadlarni" kesib tashlaydi. Missiyaning mohiyati va mazmuniga, atrof-muhitni tahlil qilish natijalariga qarab, ta'lim muassasasi o'z maqsadlarini belgilaydi Keyinchalik strategik rejalashtirish bo'yicha eng muhim ish davri keladi - strategiyani qanday amalga oshirish haqida o'ylash. Agar ta'lim muassasasining strategiyasi tizimli va chuqur bo'lsa, unda uni amalga oshirish butun ta'lim muassasasini jiddiy qayta qurish, uning faoliyatiga yangi yondashuvlarni joriy etish, ta'lim tizimining sifatini o'zgartirish, uni resurs bilan ta'minlash va boshqalarni nazarda tutadi.