Maktab menejmenti asoslari

Kasbiy kompetentliiik o'qituvchidan qator yo'nalishlar bo'yicha, ya’ni pedagogik jarayoniarni tashkil etish va boshqarishda tizimli yondashuvni tatbiq etish; pedagogik jarayoniarni tashkil etish va boshqarish funksiyalari, vositalari, metodlarining mazmun-mohiyati va ahamiyatini va ularni amalga oshirish usullarini bilish; rahbariik usiublari va ulardan oqilona foydalanish; o'quv-me'yoriy hujjatlar bilan ishlash; ta’Iim menejmenti asoslarini bilish; axborot texnologiyalari va kommunikatsion vositalardan foydalanish; ta’Iim-tarbiya jarayonini tashkil etish masalalarini; davlat ta’Iim standartlari va ularni amaliyotga tatbiq etish mezonlarini; axborotlar to'plash metodlari va ulardan foydalanishni bilishi va mazkur yo'nalishlar bo'yicha zaruriy tushunchalarga ega bo'lishi zarur.O'qituvchilar pedagogik jarayoniarni tashkil etish va boshqarish, pedagogik jarayon sub’yektlarini kasbiy va shaxsiy jihatdan rivojiantirish, ma’naviy boyitish hamda intellektual qobiliyatlarini yanada rivojiantirishga yo'naltirilgan quiay ta’iimiy muhitni barqarorlashtirish zaruriyatidan kelib chiqib, o'qituvchilarning kompetentliligini kichik uch tizim, ya’ni bilishi zarur bo'Igan tushunchalar, o'zlashtirishi zarur bo'Igan ko'nikmalar va ularda shakllantirilishi zarur bo'Igan kasbiy ahamiyatga ega shaxsiy sifatlar orqali ifodalash mumkin:
- ta’Iim oluvchilar faoliyati samaradorligini tahlil qilish va ob’yektiv baholashga xizmat qiluvchi refleksiv ko'nikmalar;
- ta’Iim oluvciiilarning xatti-harakatlarining natijalarini hamda o'rganilishi rejalashtirilgan mavzuni o'zlashtirishga tayyorgarligini oldindan his etish ko'nikmalari;
- ta’Iim-tarbiya jarayoni samaradorligini oldindan ko'rish ko'nikmalari;- pedagogik jarayonlarda vujudga kelgan muammoli vaziyatlarda ta’Iim oluvchilar faolligini ta’minlash va faoliyatini muvofiqlashtirish ko'nikmasi;
- pedagogik jarayonlarda samaradorlikka va o'quvchilar faolligiga salbiy ta’sir ko'rsatuvchi omillarni oldindan aniqlash ko'nikmasi;
- o'quvchilarda ijobiy o'quv motivlarini shakllantirish va vaziyatlarga ko'ra o'qituvchilik usiublaridan oqilona foydalanish ko'nikmasi;- o'quvchilar bilan o'zaro til topishish, ya’ni muloqotga oson kirishish ko'nikmasi;- pedagogik jarayonlarda o'quvchilarni faolligini ta’minlash, ularni hamkorlikda faoliyat ko'rsatishga undash ko'nikmasi;- axborotlar to'plash, tahlil qilish, ob’yektiv baholash, qayta ishlash va axborotlar almashinish ko'nikmasi- turii ma’Iumotlarni to'plash, qayta ishlash va uzatishdan iborat bo'Igan, o'quvchilar o'rtasidagi shaxsiy va texnologik axborotlarning almashuvini tashkil etuvchi axborotlar bilan ishlash funksiyalari va ulardan foydalanishni bilishi;- dunyoqarash bilan bog'liq tizimli bilimlarga ega bo'lishi;- gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar asoslarini, joriy davlat siyosatining dolzarb masalalarini bilishi;- ijtimoiy muammolar va jarayonlarni mustaqil tahlil qila olishi;- insonning boshqa insonga, jamiyatga, atrof-muhitga munosabatini belgilovchi huquqiy va ma’naviy mezonlarni bilishi, kasb faoliyatida ularni hisobga ola bilishi;- axborot yig'ish, saqlash, qayta ishlash va undan foydalanish usullarini egallagan bo'lishi, o'z kasb faoliyatida mustaqil asoslangan qarorlarni qabul qila olishi;- tegishli yo'nalishi va mutaxassisligi bo'yicha raqobat­bardosh umumkasbiy tayyorgarlikka ega bo'lishi;- yangi bilimlarni mustaqil egallay bilishi, o'z ustida ishlashi va mehnat faoliyatini ilmiy asosda tashkil qila olishi;- sog'lom turmush tarzi va unga amal qilish zaruriyati to'g'risida ilmiy tasavvur hamda e’tiqodga, o'zini jismoniy chiniqtirish o'quv va ko'nikmalariga ega bo'lishi;- ta’Iim muassasalarida o'quv jarayonini tashkil etishga ko'maklashish, tadqiqotlarda ishtirok etish, ma'Iumotlarni to'plash, umumlashtirish va tahlil etish;- ta’Iim muassasalarida o'quv mashg'ulotlarini tashkil etishda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish, ilg'or pedagogik tajribalarni ta’Iim-tarbiya jarayoniga tatbiq etish, innovatsion faoliyatni tashkil etish va boshqarishni bilishi;
- xalqning boy intellektual merosi va umuminsoniy qadriyatlar asosida ta’Iim oluvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning samarali shakllari va usullarini joriy etish;- ta’Iimning barcha turlari mazmunini, ta’Iim va tarbiyaning o'zaro bog'liqiigini, uzluksiz ta’Iim tizimida va kadplar tayyoriashda izchillikni ta’minlash;
- shaxslararo va tabiat bilan bo'Igan munosabatlarda faol va adolatli hamda muhabbatli bo'lish;- o'zligini anglash, o'zini va boshqalarni hurmat qilish, o'zini-
o'zi boshqara olish va o'z imkoniyatlarini erkin namoyon qilish;- shaxsiy manfaatlarini umummilliy manfaatlar bilan uyg'un holda ko'ra olish;- xalqimizning ma’naviy merosini mustahkamlash va rivojiantirish jarayonlarida faol ishtirok etish;- mustaqillikni mustahkamlash, mamlakatni yangilash va
modernizatsiya qilish jarayonlarida faollik ko'rsatish; - milliy an’ana, urf-odatlar va qadriyatlarimizni asrab- avaylash, yosh aviod qaibi va ongiga, ona-yurtga muhabb’at, istiqiolga sadoqat tuyg'ularini chuqur singdirishga intilish;- ijtimoiy hamkorlik, millatlararo totuvlik va dinlararo bag'rikenglik kabi tamoyillarning mazmun-mohiyatini o'quvchilarga tushuntirishda prinsipialiik;- tizimli fikriash, keng dunyoqarash va refleksiv tafakkurga ega bo'lish;- tadqiqotchilik va tahliliy faoliyatga, ilg'or tajribalarni o'rganish, pedagogik mahoratni oshirish, mustaqil ta ’Iim olish va o'zini-o'zi rivojiantirishga, innovatsion jarayonlarga va yangiliklarga moyillik;- oldindan aniqianayotgan vaziyatlarga nisbatan to'g'ri munosabatda bo'lish, o'zgalar muvaffaqiyatini oqilona baholash, moddiy va ma’naviy rag'batlantirishda adolatlilik.O'qituvchining pedagogik kompetentliligi yo'nalishida qo'yilayotgan eng asosiy talablardan biri ona-yurtga muhabbat va sadoqat, Vatan va vatanparvarlik tuyg'ularini o'quvchilar qaIbi va ongiga singdirish, o'quvchilarda mustaqil O'zbekiston ramzlarining mazmun va mohiyati, milliy an’analar, urf-odatlar, qadriyatlar va rasm-rusumlar, mustaqillik, uning mazmun-mohiyati, ahamiyati va zaruriyati yo'nalishidagi tushunchalarni shakllantirish va rivojiantirish yo'nalishlarida ma’naviy-ma’rifiy ishlarni tashkil etish va boshqarish bilan bog'liq funksiyalarni bajarish yo'naiishidagi tashkilotchilik, tadqiqotchilik va ijodkorlik qobiliyatlari hamda muhim ahamiyat kasb etuvchi shaxsiy sifatlarning shakllanganlik zaruratlarini o'z ichiga oladi.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ta’Iim tizimidagi islohotlar, davlat, jamiyat va shaxs ehtiyojiaridan kelib chiqib, ta’Iim-tarbiya jarayoni ishtirokchilariga yaratib berilayotgan shart- sharoitlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish ehtiyojiariga moslashuvchan, o'zini-o'zi rivojiantiruvchi, keng dunyoqarashga, erkin va mustaqil fikriash qobiliyatiga ega bo'Igan, o'tmish saboqiari va avlod- ajdodlarimizning bebaho boyligi hamda umumbashariy qadriyatlarga tayanadigan ma’naviy boy va iymon-e’tiqodli, Va’tanga, ota-onaga, aka-uka, opa-singil va yoru do'stlariga sodiq, muxtasar qilib aytganda, ma'naviy barkamol shaxsni tarbiyalashga yo'naltirilgan, moslashuvchanlik va tezkorlikni ta’minlovchi takomillashgan ta’Iim-tarbiya jarayonlarini tashkil etish zaruriyatini belgilamoqda.