|
17
sugurtasini uz ichiga oladi.
Shu bilan birga, davlat tashki iktisodiy alokalar soxasida xizmat kursatish tizimini tashkil etuvchi bosh tashabbuskor sifatida chikadi va bu faoliyatni byudjet mablaglaridan moliyalashtiriladi. Ushbu tizim marketing maʼlumotlarini tuplash va taxlil kilish, axborot berish, maslaxat xizmatlari kursatish, reklama-kurgazmaga oid ishlarni tashkil kilish kabi faoliyat soxalarini kamrab oladi. U TIF samaradorligining oshishiga, TIAga yangi katnashuvchilarning kushilishiga yordam beradi.
TIFda davlat ishtirokining muxim yunalishlaridan yana biri, tijorat ishlarini kerakli maʼlumotlar bilan taʼminlash, xorijiy tijorat maʼlumotlarini yigish va taxlil kilish xisoblanadi. Bunday keng kamrovli faoliyatga Tashki ishlar vazirligi, Tashki savdo va sanoat vazirligi, Fan va texnika boshkarmasi, Iktisodni rejalashtirish boshkarmasi va boshka tashkilotlar jalb kilinadilar. Bunda 1958-yilda tashkil etilgan va xukumat tomonidan tulik moliyalashtiriladigan tashki savdoni rivojlantirishga kumaklashuvchi notijorat Yapon tashkiloti (DJETRO) ayniksa muxim urin egallaydi.
Yaponiyaning uzida (31 axborot markazi) va boshka mamlakatlar xududlarida (28 ta) xar xil soxadagi rivojlangan axborot tarmoklariga ega DJETRO jaxondagi eng yirik ishbilarmonlikka oid maʼlumotlar manbai bulib xisoblanadi. Uning axborotlari bazasi katta mikdordagi maʼlumotlar, shu jumladan, xorijiy eksportchilar va yapon importerlarining keng kamrovli ruyxatidan iborat.
Yapon tashki iktisodiy majmuasining samaradorligi kup jixatdan TIF institutsional asoslarining mustaxkamligiga boglik. Bu soxada davlat boshkaruvi organlari tizimi sifatida kuyidagilarni kursatish mumkin: maʼmuriy boshkarish (Tashki savdo va sanoat vazirligi), muvofiklashtirish (Savdo kengashi) va maslaxat berish organlari, TIFni davlat tomonidan boshkarishda yapon tizimining asosiy xususiyati sifatida turli darajalarda, xatto, xukumat va bosh vazir darajasida faoliyat kursatuvchi kup sonli (200
18
dan ortik) turli maslaxat organlarini keltirish mumkin. Ularning tarkibida nafakat davlat amaldorlari, balki jamoat, ommaviy axborot vositalari, ishbilarmonlar, ilmiy doiralar vakillari bulib, bu tashkilotlar faoliyati ilmiy asoslangan TISni ishlab chikish va amalga oshirishda, shuningdek, bu soxada umumiy kelishuvga (konsensusga) erishishda muxim rol uynaydi.
TIFni tartibga solishning yapon tizimi davlat va biznes uzaro munosabatlarining maxsus paradigmasi bilan fark kiladi. Uning asosida xususiy sektor tomonidan davlat siyosatining eng muxim strategik yunalishlarini xech bir eʼtiborsiz kabul kilinishi yotadi.
Janubiy Koreyada xam TIFni davlat tomonidan tartibga solishning kupgina kizikarli va foydali tomonlarini kurish mumkin. ayniksa, bu mamlakatda turli tarmoklarda, xususan, eksportga yunaltirilgan muxim tarmoklardagi firma ichki xarajatlari va maxsulot sifatining davlat tomonidan nazorat kilinishi tajribasi Uzbekiston uchun aloxida axamiyat kasb etishi mumkin. Mamlakat Prezidenti eksport muammolari buyicha Kengash majlisini xar oy utkazib turadi, eksport buyicha topshiriklar belgilanadi. Davlat, shuningdek, xorijiy kapitalni nazorat kiladi, xorijiy valyutalar bexisob okib kelishining bartaraf etilishini mustaxkam taʼminlaydi. (1948-yildan boshlab, xorijiy valyutalarni Markaziy bankning maxsus xisob rakamlarida majburiy saklash amal kiladi). Milliy eksporterlar doimiy ravishda sobsidiyalar bilan taʼminlanib turadilar. (70-yillarda bu maksadlarga YAMMning 10 foizi atrofida xarajatlar kilingan).
Yaponiyadan farkli ularok, Janubiy Koreyada yirik biznes kichik biznes evaziga rivojlandi. Aynan yirik konglomeratlar (chebollar) tashki bozorga yunaltirilgan koreys rivojlanish modelida asosiy urin egallaydi. Davlatning chebollar tashki iktisodiy faoliyatiga xayrixoxligi ularning foydasiga xorijiy yordam va subsidiyalar, imtiyozli ichki va valyuta kreditlarining taksimlanishida namoyon buldi. Bundan tashkari, chebollarning xukumat bilan yakin alokada bulganlari ularga eng istikbolli mulkka egalik kilishga,
Do'stlaringiz bilan baham: |
