Makroiqtisodiy tahlil va prognozlashtirish kafedrasi

Uy xo`jaliklari daromadlari - Iste'mol ko'p jihatdan daromadga bog'liq. Aholining daromadlari qanchalik yuqori ko'p bo'lsa, ular iste'molga shunchalik ko'p sarf qilish imkoniga ega bo`ladilar. Shundan kelib chiqib yuqori daromadga ega odamlar odatda kam daromadli odamlarga qaraganda ko'proq tovar va xizmatlarni iste`mol qiladilar. Dunyoning ko`plab mamlakatlarida daromadlar tengsiz taqsimlanganligi sababli, aholining daromadlari o`rtasidagi tavofutga ko`ra ularning iste`molga chegaralangan moyilliklari(MPC) ham turlicha bo`ladi.
Uy xo`jaliklarida to`plangan mulk - Aktivlar narxi ko'tarilayotgan davrda uy xo'jaliklari tejashga kamroq ehtiyoj sezishi mumkin. Masalan, uy-joy narxlarining ko'tarilishi aholida mavjud bo`lgan mulklarning qiymati oshishiga olib keladi, uy egalari ipoteka kreditidan chiqib ketish orqali foydalanishlari mumkin. 1980-yillarda va 2000-yillarning boshlarida uylar narxlarining sezilarli darajada ko'tarilishi kuzatildi, bu esa uy egalarining boyligini oshirdi - bu uy xo'jaliklariga jamg`arish miqdorini pasaytirishga ko'proq ishonch beradi.
Iqtisodiy kutish - Iste'molchilarning xarajatlariga asosan kelgusida kutilayotgan o`zgarishlarni taxmin qilish(kutish) ta'sir qiladi. Shu nuqtai nazardan dolzarb ahamiyatga ega bo'lgan uchta asosiy omil inflyatsiya, ishsizlik va daromadni kutishdir. Agar odamlar inflyatsiya yaqin kelajakda sodir bo'lishi mumkin deb taxmin qilsalar, ular uzoq vaqt xizmat qiladigan tovarlarni sotib olishadi, ularning narxi bir muncha vaqt o'tgach ko'tarilishi mumkin. Agar odamlar deflyatsiya sodir bo'lishini kutishsa, ular sotib olishdan oldin narx tushishini kutishadi. Bundan tashqari, agar oziq-ovqat mahsulotlari narxi kelajakda ko'tarilishi kutilsa, odamlar shu va shu kabi tovarlarni odatdagidan ko'proq sotib olishadi.
Soliqqa tortish hajmi - kukumatning fiskal siyosati ham umumiy jihatdan iste'molga ma'lum darajada ta'sir ko'rsatishi mumkin. Agar hukumat soliqlar darajasini ko'tarsa, odamlarning daromadi pasayadi. Bu iste'molning ham, jamg`armaning ham pasayishiga olib keladi.
Dastlabki besh omil ta’sirida iste’mol va jamg’arish grafiklari o’zaro teskari tomonga siljiydi. Bu besh omil ta’sirida joriy tasarrufidagi daromad tarkibida iste’mol va jamg’arish ulushi nisbatlari o’zgaradi. Soliqqa tortish darajasining o’zgarishi ixtiyordagi daromad hajmini o’zgartirgani tufayli uning ta’sirida iste’mol va jamg’arish grafiklari bir tomonga qarab siljiydi. Iste’mol funktsiyasini aniqlash borsidagi tadqiqotlar, uning hajmi shuningdek:

• 
  aholining daromadlari hajmi va to’plagan mulki ko’lamiga ko’ra tabaqalanishi darajasi
  
• 
  aholining soni va yoshiga ko’ra tarkibiga ham bog’liqligini ko’rsatdi.