Makroiqtisodiy ayniyatlar

Makroiqtisodiy ayniyatlar.

Makroiqtisodiy ayniyatlar.

• Pul va tovar oqimlari hajmlarining bir xilligidan kelib chiqib, 1911 yilda Irving Fisher makroiqtisodiyotda muhim ahamiyatga ega bo’lgan miqdoriy tenglama deb nom olgan ayniyatni ishlab chiqqan:
• M*V = Q*P
• bu erda: M – pul massasi hajmi; V – pul aylanish tezligi; Q – real ishlab
• chiqarilgan YAIM; R – YAIM deflyatori.
• Q*P – nominal YAIM, ya’ni pulga talab bo’lsa, M*V – pul taklifini
• ifodalaydi.
• Yuqorida keltirilgan tenglama daromadlarning doiraviy aylanishini ko’rsatadi. Yana bir makroiqtisodiy ayniyat bo’lib YAIMni hisoblashning ishlab chiqarish usuli hisoblanadi, ya’ni
• YAICH – OI = YAIM.

Boshqa makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblashdagi boshqa ayniyatlarni davom ettirish mumkin.

• Boshqa makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblashdagi boshqa ayniyatlarni davom ettirish mumkin.
• YAIM + xorijdan olingan sof omil daromadlari = YAMD
• YAMD – asosiy kapital iste’moli = SMD (sof milliy daromad)
• SMD – bilvosita soliqlar + subsidiyalar = MD (milliy daromad)
• Yuqorida keltirilgan barcha makroiqtisodiy ayniyatlar MHTdagi asosiy
• agregatlarni hisoblashda qo’llaniladi.
• Xarajatlar usuli bo’yicha YAIM quyidagicha aniqlanadi:
• YAIM=UPI+INH+JPI+SE ,
• bu erda: YAIM – yalpi ichki mahsulot; UPI – uy xo’jaliklarining pirovard iste’mol xarajatlari; INH – investitsiya xarajatlari; JPI– davlatning tovar va xizmatlarni xarid qilish xarajatlari (joriy pirovard iste’mol xarajatlari); SE – sof eksport (eksport – import).

Jamg’arish va investitsiya ayniyati quyidagi ko’rinishga ega:

• Jamg’arish va investitsiya ayniyati quyidagi ko’rinishga ega:
• JA = YAIM – UPI – JPI,
• UPI+ JPI + INH = JA + UPI + JPI, yoki INH = JA.
• O’z navbatida, jamg’arish(JA): xususiy jamg’arma (HJ), davlat jamg’armasi (DJ) va tashqi dunyo jamg’armalarini (TJ) qamrab oladi, ya’ni
• JA = HJ + DJ + TJ.
• Xususiy jamg’armalar quyidagicha shakllanadi:
• HJ = (YAIM + TR + DQ – XS) – UPI ,
• bu erda: TR – xususiy sektorga davlat transfertlari; DQ – davlat qarzi (qimmatbaho qog’ozlar) bo’yicha olingan foizlar; XS – xususiy sektor tomonidan to’langan soliqlar; UPI – uy xo’jaliklarining pirovard iste’mol xarajatlari.
• Davlat jamg’arishini ifodalaydigan ayniyat quyidagi ko’rinishga ega:
• DJ = (XS – TR – DQ) – JPI .
• Agar davlat jamg’arishi salbiy miqdorga teng bo’lsa, bu davlat byudjetining kamomad bilan ijro etilganligini anglatadi: DB = - DJ