Makro va mikro iqtisodiyot fanidan mustaqil ish

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

MAKRO VA MIKRO IQTISODIYOT FANIDAN

MUSTAQIL ISH

Mavzu: Tashqi ta’sirlar va bozor samarasizligi.

Salbiy tashqi ta’sirlar.

Bajardi: Yakubova Umida

Qabul qildi: Nurullayev Jamoliddin

TOSHKENT – 2021
Tashqi ta’sirlar va bozor samarasizligi. Salbiy tashqi ta’sirlar

Ushbu bo`limda biz tashqi ta’sirlar iqtisodiy farovonlikka qanday ta’sir

ko`rsatishini o`rganish uchun farovonlik iqtisodiyoti usullaridan foydalanamiz. Bu

tahlil nima uchun tashqi ta’sirlar bozorlarni resurslarni samarasiz taqsimlashiga

olib kelishini aniq ko`rsatadi. Bobning oxirida, biz bu turdagi bozor

muvaffaqiyatsizliklarini shaxslar va jamiyat siyosatchilari bartaraf qiladigan turli

yo`llarni ko`rib chiqamiz.

Biz 7-bobdan farovonlik iqtisodiyoti asosiy darslarini eslashdan boshlaymiz.

Tahlilimizni aniq qilish uchun biz ma’lum bozor – alyuminiy bozorini ko`rib

chiqamiz. 1-rasm alyuminiy bozori talab va taklif chizig`ini ko`rsatadi.

Agar eslasangiz, talab va taklif chizig`i harajatlar va daromadlar haqida

muhim ma'lumotlarni o`z ichiga oladi. Alyuminiy uchun talab chizig`i

iste'molchilar to`lashga tayyor narxlarda o`lchanadigan alyuminiy miqdorini aks

ettiradi. Har qanday berilgan miqdorda, talab chizig`i balandligi chekli xaridor

to`lashga tayyor bo`lgan narxni ko`rsatadi. Boshqa so`z bilan aytganda, u

iste'molchiga oxirgi sotib olingan alyuminiy birligining narxini ko`rsatadi. Xuddi

shunday, taklif chizig`i alyuminiy ishlab chiqarish harajatlarini aks ettiradi. Har

qanday berilgan miqdorda, taklif chizig`i balandligi chekli sotuvchi harajatlarni ko`rsatadi. Boshqacha qilib aytganda, u ishlab chiqaruvchi uchun oxirgi sotilgan

alyuminiy birligining harajatlarini ko`rsatadi.

Hukumat aralashuvi bo`lmasa, narx alyuminiy uchun taklif va talab

muvozanatini to`g`irlaydi. Ishlab chiqarilgan va iste'mol qilingan alyuminiyning

bozordagi miqdori 1-rasmdagi Qbozor sifatida ko`rsatilgan bozor muvozanatida u

ishlab chiqaruvchi va iste'molchilarning umumiy ortiqchaligini maksimallashtirishi

ma’nosida samaralidir. Bu shuni anglatadiki, bozor resurslarni shunday

taqsimlaydiki, alyuminiyning iste'molchilar ushun umumiy qiymatidan ishlab

chiqaruvchilar sotadigan alyuminiyning umumiy harajatlari ayrilgani (qiymat –

harajat) maksimal darajaga yetadi.