Makka va Madina tarixi. Johiliya davri urf-odatlari, ijtimoiy jarayonlar va din. Tayyorladi: Tojiev ulug’bek

Madina tarixi

Madina (arab, nomi — Madinat Rasulilloh yoki Madinat un-Nabi — paygʻambar shahri) — Saudiya Arabistonidagi shahar, mamlakatning gʻarbiy qismida, Hijoz viloyatida. Shahar Madinai-Munavvara — Nurafshon shahar, al-Islom, Qalb al-Islom, Dor al-Islom, Dor as-Sunna kabi 95 dan ortiq nom bilan ulugʻlanadi. Qadimda Yasrib (Yatrib) deb atalgan. Yasrib nomi bilan u Qurʼoni karimda ham qayd qilinadi. 622 yilda Yasribga Muhammad(s.a.v) paygʻambar boshchiligida musulmonlar koʻchib oʻtdi. Madinada musulmon davlatchiligiga asos solindi va u birinchi poytaxt sifatida eʼtirof etildi. 7-asrdan boshlab Madina musulmonlarning Makkadaan keyingi eng katta ziyoratgohi. 632—661-yillar Madina — Roshidiyn xalifalar davlati deb nom olgan mamlakatning poytaxti. Umaviylar va Abbosiylar davrida Hijozning maʼmuriy markazi. Asrlar davomida Madina oʻz ahamiyatini saqlab kelmoqda. Qurʼoni karimning eng katta suralari (Baqara, Oli-Imron, Niso, Moida va boshqalar) Madinada nozil boʻlgan. Madina aholisi, asosan, ziyoratchilarga xizmat qilish, ibodat uchun zarur buyumlar (tasbeh, joynamoz, maxsus kiyimlar) ishlab chiqarish bilan shugʻullanadi, shahar chetida dehqonchilik va bogʻdorchilik mahsulotlari (xurmo va sabzavot) yetishtiriladi

Madina atrofida uchta aylanma yoʻl qurilgan, eng zamonaviy aloqa vositalari mavjud. Shahar avtomobil yoʻllari orqali Makka, Najaf (Iroq), Ammon (Iordaniya), Yanbo va Jidda shaharlari bilan bogʻlangan. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Dengiz suvini chuchuklashtirib beruvchi inshoot qurilgan.

Madina atrofida uchta aylanma yoʻl qurilgan, eng zamonaviy aloqa vositalari mavjud. Shahar avtomobil yoʻllari orqali Makka, Najaf (Iroq), Ammon (Iordaniya), Yanbo va Jidda shaharlari bilan bogʻlangan. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Dengiz suvini chuchuklashtirib beruvchi inshoot qurilgan.

Johilayat davri urf-odatlari va din

Arabiston yarim orolining katta qismida islom vujudga kelgunga qadar koʻp xudolilik hukm surardi. Arablarning eng qadimgi dinlari jumlasiga totemizm, fetishizm, animizm va oʻtmish ajdodlarga sigʻinishni kiritish mumkin. Ibn al-Kalbiyning “Kitob al-Asnom” asarida tilga olingan dastlabki 5 ta sanamning nomi (Vadd, Suvoʼ, Yogʻus, Yoʼuq, Nasr) Qurʼonda ham zikr qilingan (Nuh, 22-23). Ularning tasviri koʻpchilikka maʼlum edi: Vadd – erkak kishi, Suvoʼ – ayol kishi, Yogʻus – sher, Yoʼuq – ot va Nasr – burgut qiyofasida ifodalanardi. Qurʼonda zikr qilingan eng qadimgi sanamlar jumlasiga Manot, Lot va Uzza ham kiradi (Najm, 19), Qurayshiylarning Kaʼba ichkarisiga va atrofiga qoʻyilgan sanamlari orasida eng mashhuri Hubal edi.

Johiliyat davri urf-odatlari:

• 
  Koʻp xudolilik
  
• 
  Fikrlardagi tarafkashlik
  
• 
  Ayollarga xurmatsizlik
  
• 
  Millatchilik
  
• 
  Esxatologik qarashlarni mavjud emasligi
  

savdo-sotiq

ayollarga munosabat
chorvachilik
urug' qabilalar munosabati
Urf-odatlari
qiz farzand tug'ilishini or deb bilishgan
ayol-erkak teng huquqli emasligi
ayollar mulk sifatida meros bo'lib qolishi
meros ulushi berilmagan