|
CHAQALOQLARNI EMIZISH.
ONA SUTINING AHAMIYATI VA TARKIBI
Chaqaloqlar uchun normal ovqat –
ona sutidir
. Bola emizib
boqilgandagina tamomila to‘g‘ri o‘sadi va yetiladi. Emizib boqilayotgan
bolalar o‘rtasida kasallanish va o‘lim sun’iy boqilayotgan bolalarga
nisbatan bir necha marta kam uchraydi. Ona suti bilan boqish bolani
oziqa bilan ta’minlashdan tashqari boshqa ko‘pgina afzalliklarga ega:
infeksiya xavfini kamaytiradi, allergiya rivojlanishining oldini oladi,
bola bilan ruhiy aloqani taraqqiy ettiradi, laktatsion amenoreya usuli
sifatida istalmagan homiladorlikning oldini oladi. Shuning uchun tib-
biyot xodimlari emizishning ahamiyatini ayollarga tushuntiradilar va
har bir ona o‘z bolasini emizishi uchun barcha chorani ko‘radilar.
Ona suti oq suyuqlik bo‘lib, zardobga yoyilgan mayda-mayda
yog‘ tomchilari emulsiyasidan iborat. Sut ishqoriy reaksiyali bo‘lib,
qaynatilganda ivimaydi. Sutning tarkibida 77–78% suv, 1,5–2%
oqsil (kazein, albumin), 3,5–4% yog‘lar, 6,6–7,5% qand, 0,18–
0,2% tuzlar mavjud.
Tuqqan ayollarning aksariyati (80–90%) o‘z bolalarini, ay-
niqsa, dastlabki hafta va oylarda emiza oladi. Ko‘krak suti bilan bo-
qish muvaffaqiyati emizish qoidalari va texnikasiga rioya qilishga
ko‘p jihatdan bog‘liq.
Yetilib tug‘ilgan chaqaloqlar, odatda, tug‘ruqdan keyin ko‘p
o‘tmay birinchi marta emiziladi. Chala tug‘ilgan chaqaloqlar boshqa
asoratlar bo‘lmasa, 30–60 daqiqa ichida emizilishi kerak.
Yetilib tug‘ilgan chaqaloqlar sutkada 6 marta, har 3 soatda
emiziladi, kechasi 6 soat emizmay tanaffus qilinadi.
Emizishda chaqaloqqa infeksiya yuqmasligi uchun quyidagi qoi-
dalarga rioya qilinadi.
1. Tomchilar orqali yuqadigan infeksiyalarning oldini olish
uchun ona emizgan vaqtda og‘iz-burniga niqob tutadi.
2. Tuqqan ayol har gal bola emizishdan oldin qo‘llarini iliq
suvda sovunlab yuvadi.
3. Har gal bola emizishdan oldin emchak uchlari qaynagan
suvga yuviladi.
Chaqaloqni emizgan vaqtda onaning yotgan o‘rniga maxsus
yo‘rgak solinib, bola shu yo‘rgakka yotqiziladi.
Emizish texnikasining katta ahamiyati bop. Tug‘ruqdan keyingi
dastlabki kunlarda ona yonida yotgan bolasiga salgina burilib va uni
194
qo‘l bilan ushlab turib emizadi. Tuqqan ayol 4-kundan boshlab
bolasini o‘tirib emizadi. Keyinchalik ona stul yoki kursiga o‘tirib,
bir oyog‘ini skameykaga qo‘yadi, bolani tizzasiga olib, boshi va
orqasidan bir qo‘li bilan ushlab turadi.
Ayol bola emizishdan oldin bir necha tomchi sutni bo‘sh qo‘li
bilan sog‘ib chiqaradi va shu tariqa, sut yo‘llarining ifloslanishini
bartaraf qiladi. Shundan keyin emchak uchini ishora va bosh bar-
moqlari bilan ushlab, qoramtir doirachasi bilan birga bolaning
og‘ziga solinadi. Bola emchak uchini va uning atrofidagi qoramtir
doirachani og‘ziga olganda to‘g‘ri emadi va havo yutib yubormaydi.
Bola emizgan vaqtda uning burun kataklari ko‘krakka tegib qolmas-
ligiga qarab turish kerak. Burun kataklari bekilib qolsa, bolaning
nafas olishiga halal beradi. Tuqqan ayol bola emizib bo‘lgandan
keyin emchak uchini quritadi va toza lifchik tutadi (lifchik sut bez-
larini tagidan ko‘tarib turadi). Emchak uchining terisi nozik bo‘lsa,
bola emizishdan keyin steril vazelin moyidan surtib, bir parcha
paxta yoki doka yopib qo‘yish kerak. Har bir emizishda bolaning
og‘ziga faqat bir emchaknigina solish kerak.
Tug‘ruqdan keyingi dastlabki kunlarda sut hali kam bo‘ladi, shu-
ningdek sut sekretsiyasi susayganligi (giðogalaktiya) qayd qilinadi,
faqat o‘sha kunlari ikkinchi emchakni ham solish mumkin. Har bir
emizish 15–20 daqiqa davom etadi, yaxshi emadigan bola zarur
miqdordagi sutning qariyb yarmini dastlabki 5 daqiqada so‘rib oladi.
Har bir emizishda ko‘krak bezi sutdan batamom bo‘shashi kerak. Sut
bezlari chala bo‘shaganda sut kam ishlanadigan bo‘lib qolishi mumkin.
Bola emizishdan keyin ko‘krakda qolgan sutni qo‘lda sog‘ish
yoki qaynatilgan sutso‘rg‘ich bilan tortib olish zarur.
Emchak uchi yassi va ichiga tortilgan bo‘lsa, shuningdek yoril-
ganda rezina so‘rg‘ichli shisha nakladka orqali emizish tavsiya etiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
