Maket Akusherlik 2013. pmd

YURAK-TOMIRLAR TIZIMI

Yurak-tomirlar tizimi homiladorlikda katta ish bajaradi, chunki

yangi platsentar qon aylanish doirasi paydo bo‘lib, bachadonning

tomirlar shoxobchasi keskin darajada ko‘payadi. Sog‘lom homilador

ayolning yuragi yangi sharoitga sekin-asta moslashib, qo‘shimcha

ishni bemalol uddalaydi. Homiladorlik vaqtida yurakning muskul

elementlari giðertrofiyalanadi va qisqarish kuchi oshadi.

Kapillarlar devori suv, tuzlar va qon zardobining mayda dis-

pers oqsillari – albuminlar o‘tkazuvchanligi oshadi. Kapillarlar

o‘tkazuvchanligining ortishi homilador ayol to‘qimalari bilan qon

o‘rtasida moddalar almashinuvini osonlashtiradi.

Qon bosimi homiladorlikning boshidan oxirigacha aksari nor-

mal bo‘ladi. Homiladorlikning dastlabki oylarida ba’zi ayollarning

qon bosimi bir xilda turmaydi, so‘nggi oylarda qon bosimi picha

ko‘tarilishga moyil bo‘ladi, lekin normal homiladorlikda maksimal

arterial bosim 125–130 mm simob ustunidan oshmaydi, tomir

urish tezligi (puls) o‘zgarmaydi.

Qayta homilador bo‘lgan ayollarda ba’zan oyoq yuzaki venalari

kengayishi kuzatiladi, kichik chanoq a’zolarida qon dimlanib qoli-

shi sababli gemorroidal tugunlar paydo bo‘lishi mumkin.

HAZM A’ZOLARI

Homiladorlikning dastlabki 2–3 oyida ko‘pchilik ayollarda bosh

qorong‘ilik kuzatiladi: ko‘ngli ayniydi, ayniqsa ertalab qusadi. Ta’m

va hid bilish sezgilari o‘zgaradi, ba’zan ovqatlardan ko‘ngli qola-

di, ayrim ovqatlarni va ba’zan bo‘r, gilmoya kabi (yeb bo‘lmaydi-

gan) moddalarni ko‘ngli tusaydi.

Homiladorlikning III oyi oxirida yoki IV oyida, ba’zan bun-

dan kechroq bosh qorong‘ilik yo‘qolib ketadi. Hazm bezlarining

funksiyasi buzilmaydi; ko‘pincha ichak tonusi susayib, ich qotadi.

---

101

Homilali bachadon o‘sgan sayin ichak yuqoriga va ikki yon to-

monga suriladi; homila yirik bo‘lganda, egiz homiladorlikda va

qog‘onoq suvi ko‘p bo‘lganda me’da va xatto jigar ancha yuqoriga

suriladi.

Jigar moddalar almashinuvining hamma turlarini boshqarishda

qatnashadi va oraliq almashinuvda hosil bo‘ladigan zaharli mod-

dalarni zararsizlantiradi. Homiladorlik vaqtida jigar funksiyasining

kuchayishiga, modda almashinuvi o‘zgarishi sabab bo‘ladi.

Bundan tashqari, homilada modda almashinuvida hosil bo‘-

ladigan zaharli moddalar ham ona organizmiga o‘tib, uning jigarida

zararsizlantiriladi.

NAFAS A’ZOLARI

Homiladorlik vaqtida kislorodga ehtiyoj oshgani munosabati

bilan o‘pka zo‘r berib ishlaydi. Homiladorlik oxiriga yaqin bacha-

don diafragmani yuqoriga surib qo‘yganiga qaramay, ko‘krak qafasi

kengayishi hisobiga o‘pkaning nafas yuzasi kichraymaydi. Homila-

dorlik oxirida nafas olish bir qadar tezlashadi.