Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

Май 2021 10-қисм
Тошкент
hollar turmushda uchrab turadi.
Tarbiyasi qiyin o’smirlar shakllanishining sabablarini yana biri-o’quvchining o’qishga nisbatn 
salbiy munosabatidir. Bu holning paydo bo’lishiga sabab o’smirning aqli zaifligidir. Jismoniy 
nogironligi yoki qobiliyatsizligi sabab qilib ko’rsatilishi mutlaqo noto’g’ri. Buning sababi 
bizningcha, o’smirga o’quv faoliyati usullari, o’quv ko’nikmalari va malakalarining yetarli 
darajada tarkib topmpganligi, fikrlash qobiliyatining nisbatan bo’shligi hamda ta’limda uning 
yana shu xususiyatlari o’quvchi tomonidan inobatga olinmasligidir. Bunday o’smirning bilim 
va xulq darajsi, odatda o’qituvchlar tomonidan noto’g’ri baholanadi, darsning o’zi ham past 
saviyada o’tkaziladi. Bu hyech narsa, hyech shubhasiz o’smirni maktabdan bezdirib qo’yishщi 
turgan gap. Shunisi ham borki, o’smirning sinf jamoasi bilan bir xil fikrda bo’lmasligi ular orasida 
«anglashilmovchilik g’ovini» vujudga keltiradi. Buning natijasida mazkur o’smir jamoa o’rtasida 
o’z o’rnini yo’qota boradi. Nihoyat u jamoa o’rtasida yakkalanib boradi. Jamoa uni qo’llab 
quvvatlamagnaligi yoki bepaovoligi sababli o’smir borgan sari dag’al, o’jar, hakslik qilaveradi. 
Oqg’ibatda jamoa faoliyatiga qo’shilmasdan o’zicha ish tutish rejasini tuzadi. Shu tariqa u 
o’qishdan va sinf jamoasidan yuz o’girib, yangi ulfatlar bilan aloqa qilish yo’liga kiradi.
Tarbiyasi qiyin o’smir, axloqi butunlay ishdan chiqqan, harakat boshqarish imkoniyatiga ega 
bo’lmagan, jinoyatchi emas. Shuning uchun ularning xulq motivlarini tadqiqot qilish orqali qayta 
tarbiyalash, shaxsda hukm surib kelayotgan ayrim illatlarni bartaraf qilish imkoniyati mavjuddir. Bu 
jarayon o’ta murukkab, ota-onadan, o’qituvchilardan, jamoat tashkilotlaridan, mahalla faollaridan 
katta kuch, sabr-toqat, uzoq mehnat va chuqur izlanishlar talab qiladi.
Tarbiyasi qg’iyin o’smirni qayta tarbiyalashda uning o’zigagina xos bo’lgan xususiyatlarni 
e’tiborga olish har qaysi o’smirga individual yondashish, uning nimalarga qiziqishi va mayli 
aniqlash, tarbiyaga mos keladigan alohida usul va choralarni tanlay bilish katta ahamiyatga 
egadir. Ota-ona ham, o’qituvchilar ham, jamoatchilik vakillari ham bu qoidalarga aml qilsalar, 
muvaffaqiyatga erishish mumkin.