Махсус таълим вазирлиги

 
3) 
таъсисчилар бадали сифатида;
 
4) 
давлат бюджетидан;
 
5) 
банкдан олинган кредитлар ва бошқалар;
 
6) 
беғараз ѐрдамлар ва хайрия фондларига ҳадя қилганда. 
Ҳисоб-китоб счѐтидан қуйидаги ҳолларда пул тўланиши мумкин: 
1) 
мол етказиб берувчидан сотиб олинган хом ашѐ, ТМЗ ва бошқа 
товар моддий бойликлар юзасидан мол етказиб берувчилардан бўлган 
қарз қайтарилганда; 
2) 
банкдан олинган кредитлар қайтарилганда;
 
3) 
бюджетга ҳар хил тўловлар тўланганда;
 
4) 
касаба уюшма ташкилотларига ижтимоий суғурта ажратмалари 
ўтказилганда;
 
5) 
кассага иш ҳақи тўлаш учун нақд пул берилганда.
 

Банк муассасаси хўжалик юритувчи субъект ҳисоб-китоб счѐтида 

қолган маблағ чегарасида унинг эгасининг кўрсатмаларини бажаради, 
яъни ҳисоб-китоб счѐтидан маблағ беради ѐки ўтказади. Хўжалик 
юритувчи субъект ўз мажбуриятларини ўз вақтида тўлаши лозим. 
Ҳисоб-китоб счѐтидан тўланадиган маблағ ҳисоб-китоб ҳуж-
жатларининг банкка келиб тушиши тартибига қараб навбат билан 
тўланади. Хўжалик юритувчи субъект, муассаса ва ташкилотлар 
ўртасида олиб бориладиган ҳисоб-китобда қўлланиладиган ҳужжат-
лар ҳамма учун бир хил бўлиб, улар қуйидагилардан иборат: 
1) 
тўлов талабнома; 
2) 
тўлов топшириғи; 
3) 
ҳисоб-китоб чеклари; 
4) 
инкассо топшириқномаси;
5) 
акцепт.
Агар хўжалик юритувчи субъектнинг банкдаги ҳисоб-китоб 
счѐтида маблағ бўлмаса ѐки счѐтни тўлаш учун маблағ етишмаса, у 
ҳолда ҳужжат банкнинг 2-рақамли махсус картотекасида сақланади 
ва счѐтга маблағ келиб тушиши билан тўланади. 
Банк муассасаси маълум белгиланган муддатда (счѐт эгаси 
билан келишилган муддатда) хўжалик юритувчи субъектга ҳисоб-
китоб счѐтидан кўчирма юборади. Кўчирмага бошланғич ҳисоб-китоб 
ҳужжатлари қўшиб топширилади. Кўчирмада операция суммаси, 
счѐтдаги бошланғич ва охирги қолдиқ кўрсатилади. Бухгалтерия 

---

96 
ходимлари банкдан олинган кўчирмадаги ѐзувларнинг тўғрилигини, 
уларни кўчирмага илова қилинган ҳужжатлардаги суммалар билан 
мувофиқлигини диққат билан текширадилар. Ҳисоб-китоб счѐтидаги 
операциялар ҳисобини юритиш учун 5100 - «Ҳисоб-китоб» счѐтидан 
фойдаланилади. 
Ҳисоб-китоб счѐтининг дебети қуйидаги счѐтлар кредити билан 
корреспонденцияланади: 
4010 – сотган маҳсулот учун харидордан келиб тушган маблағ 
ѐки бажарилган хизмат учун олинган маблағ суммасига; 
5010 - кассадан пулнинг қайтарилиши; 
6810 - банкдан кредит олинганда; 
4800 - дебиторлар қарзи тўланганда. 
Ҳисоб-китоб счѐтининг кредити қуйидаги счѐтлар дебети билан 
корреспонденцияланади: 
5010-кассага иш ҳақи тўлаш ва бошқа мақсадлар учун
нақд пул чек билан берилганида;
6010 - мол етказиб берувчилардан сотиб олинган хом ашѐ, 
ТМЗлар учун қарз тўланганда; 
6410 - солиқлар бюджетга ўтказилганда. 
Хўжалик юритувчи субъект бухгалтерияси ҳисоб-китоб счѐтидан 
кўчирма ва унга илова қилинган ҳужжатларни ҳар томонлама тек-
ширгандан сўнг, ҳужжатларни қайта ишлаш учун ҳисоблаш ма-
шиналарига беради. Бухгалтерия ҳисобининг журнал-ордер шаклини 
қўлловчи хўжалик юритувчи субъектларда ҳисоб-китоб счѐтининг 
кредити бўйича ѐзувлар 2-журнал-ордерга, дебети бўйича ѐзувлар эса
2-ведомостга ѐзиб борилади. Журнал-ордер ва ведомостга ѐзув 
банкдан олинган кўчирма ва унга илова қилинган ҳужжатлар асосида 
ѐзилади. Журнал-ордер ва ведомостнинг ойлик жами суммаси «Бош 
китоб»га кўчирилади.
 
Бош хўжалик юритувчи субъектга қарашли филиаллар учун 
ҳисоб-китоб счѐти субсчѐтлари ѐки жорий счѐтлари очилади. 
Бирлашма ҳисоб-китоб счѐтида бирлашма фаолияти билан боғлиқ 
ҳамма операциялар амалга оширилади. Ҳисоб-китоб счѐти субсчѐт-
лари ѐки жорий счѐтга бирлашма ҳисоб-китоб счѐтидан маблағ 
ўтказилади. Маблағ иш ҳақи, мукофот тўлаш, мол етказиб берув-
чилар счѐтларини тўлаш, хўжалик харажатларини қоплаш ва бошқа 
мақсадлар учун ўтказилади. 

---

97