Махсус таълим вазирлиги

 
– ―Миллий валютадаги нақд пуллар‖
 
ҳисобварағи 
ҳисоб регистри, бош китоб ва текшириш даврига баланс маълумот-
ларидан фойдаланилади. 
Шунинг билан бирга, асосий эътибор касса ҳужжатларини 
расмийлаштиришда: ҳар бир ҳужжатда хўжалик юритувчи субъект 
раҳбари ва бош бухгалтернинг барча харажат варақаларидаги пул 
олувчиларнинг имзолари борлигига, касса ҳужжатлари ѐпилган-
лигига, улардаги кирим ҳужжатларида ―олинди‖, харажат ҳужжат-
ларида ―тўланди‖, деган штампларни қўйилганлигига, аниқ вақтлар 

---

94 
кўрсатилганлигига, ўчиришлар ва тўғрилашлар йўқлигига қаратила-
ди.
Касса соҳасидаги суистеъмоллар асосан иш ҳақи ва ҳисобдор 
шахсларга берилган пуллардан аниқланади.
Шунингдек, ведомостларга ишламайдиган одамларнинг қўши-
лиши, берилган суммаларнинг жами кўпайтириб кўрсатилиши ва 
касса ҳисоботларига харажат ҳужжатларини қайтадан қўшиш 
мақсадида улардаги вақтларни ўзгартириш ҳоллари учраб туради. 
Касса ҳужжатларини текшириш бир вақтнинг ўзида касса ва 
молия интизомига риоя қилишни текшириш ҳисобланади.
Банк муассасаларидаги пул маблағлари бўйича ҳисоб-китоб, 
валюта счѐти ва банкдаги бошқа счѐтларнинг
ҳисобини ташкил қилиш 
Хўжалик 
юритувчи 
субъектлар 
ўзларининг бўш (вақтинча ишлатил-
маѐтган) пул маблағларини 
банкда 
сақлашлари
 шарт.
Хўжалик субъектлари ўртасида банк орқали ҳисоб-китоб счѐти 
воситасида қилинадиган ҳисоблашишлар нақд-пулсиз ўтказишлар 
йўли билан ва нақд пулли тўловлар кўринишида амалга оширилади. 
Хўжалик ҳисобидаги ўзининг оборот маблағларига ва мустақил 
балансига эга бўлган хўжалик субъектлари учун банк ҳисоб-китоб 
счѐти очади.
Ушбу ҳисоб-китоб счѐтидан пул маблағларини бошқа ҳисоб-
китоб счѐтига ўтказиб қўйиш йўли билан нақд пулсиз ҳисоб-китоб 
ишлари амалга оширилади. 
Ҳисоб-китоб счѐтидаги пул маблағларининг харажатланиши ѐки 
ўтказилиши хўжалик субъекти, яъни унинг эгасининг рухсати билан 
амалга оширилади. Айрим ҳолларда ҳисоб-китоб счѐтидан пул 
маблағи хўжалик субъекти рухсатисиз харажатланиши мумкин; 
масалан, арбитраж суд буйруқлари асосида, бюджетга солиқ ва 
тўловларни ўз вақтида тўланмаган бўлса ва ҳоказо. Банк хўжалик 
юритувчи субъект пул маблағларининг тўғри, яъни белгиланган 
мақсадга харажатланиши устидан назорат олиб боради. 
Хўжалик юритувчи субъектнинг асосий фаолияти юзасидан 
ҳисоб-китоб счѐтига маблағ қуйидаги ҳолларда келиб тушади: 
1) 
харидорларга сотилган маҳсулот учун; 

---

95 
2) 
харидорларга сотилган ортиқча ТМЗлар, асосий воситалар, 
номоддий активлар ва бошқа товар моддий бойликлар учун;