Махсус таълим вазирлиги

Сертификатларнинг икки тури мавжуд: 
 - хўжалик юритувчи субъект учун; -аҳоли учун. 
Жамғарма банки аҳоли ўртасида сотиш учун сертификатлар чи-
қаради; махсус ва тижорат банклари эса хўжалик юритувчи субъект-
лар учун сертификатлар чиқариш ҳуқуқига эга. 
Тижорат банклари векселлар бозори, депозит бозори ва жам-
ғарма сертификатларини шакллантириш 1994 йил охири 1995 йил бо-
шида уларни чиқариш ва муомалада бўлишини тартибга солишга 
доир ҳужжатлар тўплами қабул қилиниши билан амалга оширила 
бошланди. 
Акция-акционерлик жамиятининг устав фондига юридик ѐки 
жисмоний шахс муайян ҳисса қўшганидан гувоҳлик берувчи, акция 
эгасининг мазкур жамият мулкидаги иштирокини тасдиқловчи ҳамда 
унга дивиденд олиш ва қоида тариқасида ушбу жамиятни бош-
қаришда қатнашиши ҳуқуқини берувчи, амал қилиш муддати белги-
ланмаган қимматли қоғоздир. 
Акция акционерлик жамиятлари, хўжалик юритувчи субъект, 
ташкилотлар, тижорат банклари ва кооперативлар томонидан муома-
лага чиқарилади. Акция ўз эгасига хўжалик юритувчи субъект олади-
ган фойданинг бир қисмини дивиденд тариқасида олиш ҳуқуқини 
беради. Акцияларнинг қуйидаги турлари чиқарилади: 
• меҳнат жамоаларининг акциялари; 
• акциядор жамиятларнинг акциялари; 
• корхона акциялари. 

---

223 
Меҳнат жамоаларининг акциялари хўжалик юритувчи субъект, 
бирлашма, кооперативлар, ижара асосида ишлайдиган бошқа 
хўжалик юритувчи субъект ва ташкилотлар томонидан чиқарилиб, 
шу меҳнат жамоалари аъзоларигагина сотилади. 
Хўжалик юритувчи субъект акциялари хўжалик юритувчи субъ-
ект, ташкилот, кооперативлардан ташқари, тижорат банклари, хўжа-
лик жамиятлари ва иттифоқлари, хўжалик ассоцияциялари томонидан 
чиқарилади. Бу хўжалик юритувчи субъект акциялари бошқа хўжалик 
юритувчи субъект ва ташкилотлар, ихтиѐрий тарзда тузилган жамият-
лар, банклар ҳамда кооперативларга тарқатилади. 
Молиявий инвестицияларнинг таҳлилий (тафсилий) ҳисоби қим-
матли қоғозлар турлари ва инвестиция объектлари (қимматли қоғоз-
ларни сотувчи хўжалик субъектлари, унинг иштирокчиси бўлган 
бошқа хўжалик субъектлари, қарз олувчи хўжалик субъектлари ва 
ҳоказо) бўйича юритилади. Молиявий инвестицияларга оид харажат-
ларни 0600 - «Узоқ муддатли инвестициялар», 5800 - «Қисқа муддат-
ли инвестициялар» счѐтлари дебети бўйича пул маблағлари ва инвес-
тициялар сифатида берилган бошқа мол-мулкларни ҳисобга олиш 
счѐтлари билан корреспонденцияда акс эттириш лозим. 
Мамлакатимиз ҳудудида ва хорижда тузилган бошқа корхона-
ларнинг қимматбаҳо қоғозларига, авлод, қўшма, уюшган корхона-
ларнинг устав капиталларига узоқ муддатли қўйилмалар (инвестиция-
лар)нинг мавжудлиги ва ҳаракати тўғрисидаги маълумотларни умум-
лаштириш қуйидаги счѐтларда амалга оширилади: 
0610 – ―Қимматли қоғозлар‖; 
0620 – ―Шуъба корхонага инвестиция‖ 
0630 – ―Қарам бўлган жамиятларга инвестициялар‖;; 
0640 – ―Қўшма корхоналарга инвестициялар‖; 
0690 – ―Бошқа узоқ муддатли инвестициялар‖. 
Активларни инвестицияларга киритиш тартиби ва уларнинг тур-
лари 12-сон ―