Махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети

4. O’qituvchini ma’ruzaga tayyorgarlik ko’rishi

• 
  O’qituvchi materiallarni aniq, to’g’ri, tushunarli ifodali bayon qilishda ovozi ritmi ham muhim ahamiyat kashf etadi.Ilmiy tadqiqot ishlari shunday dalolat bermoqdaki, ruslar 1 minutda 120, inglizlar 120 dan 150tagacha, fransuzlar 110 so’zni talaffus qilar ekanlar. O’rtacha hammaga tushunarli bo’lishi uchun o’qituvchi 60 -80 so’zni talaffus etsa, talabga muvofiq bo’ladi
  
• 
  O’qituvchi nutqini lo’nda, aniq, puxta, chiroyli bayon etsa, u tinglovchilarga shuncha tushunarli bo’ladi va ular qalbida uzoq saqlanadi.
  

Notiqlik mahorati quyidagi tuzilmaga ega:

• 
  Ma’ruza mazminiga kerakli axborotlar, materiallarni tanlash;
  
• 
  Rejani tuzish , yig’ilgan materiallarni ma’lum mantiqiy ketma-ketlikda ajratish;
  
• 
  Nutqqa adabiy ishlov berish, mazmunini boyitish;
  
• 
  Ma’ruza matnini yodlash, eslab qolish;
  
• 
  Ma’lum ovozning balandligida mimika, hatti-harakatlar bilan nutqni so’zlash.
  

Ma’ruzaning sifati uning mantiqliliga va taqdimiga, nutqning boyligi va aniqliligiga va axborotni boyligiga bog’liqdir.

• 
  Notiqyo’l qo’yadigan ba’zi xatolar:
  
• 
  Nutqdagi turg’unlik – ko’p qo’llalinadigan, hech kim eshitmaydigan so’z va so’z iboralari;
  
• 
  Konselyarezm-muloqotning byurakratik uslubida qo’llaniladigan so’z va so’z iboralari;
  
• 
  Bachkanalik- adabiy bo’lmagan yoki mazmuni, harflar buzilgan so’z va so’z iboralari;
  
• 
  Jarg’on – jinoyat dunyosidan olingan so’z va so’z iboralari;
  
• 
  Ko’pso’zlik- o’zining fikrini mantiqan aniq va lo’nda ifoda eta olmaslik;
  
• 
  Parazit so’zlar «mana shu», «masalan», «аytaylik», «shunday qilib» va hokazo
  
• 
  Og’zaki nutqning o’ziga xos xususiyatlari:
  
• 
  Donolik- fikrlarning donoligi, o’tkir yoki kulguli so’z iboralarini tanlash va joyida qo’llash;