Махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети

Yaxshi notiq diqqatini quyidagi amallarga qaratishi kerak :

• 
  Tinglash va eslab qolish qobilyati;
  
• 
  Mustaqil o’qish;
  
• 
  O’rganish;
  
• 
  Tadqiqotlarni olib borish;
  
• 
  Yig’ilgan materiallarni tahlil qilish va ajratish;
  
• 
  Suhbatni olib borish;
  
• 
  Savollarga javob berish;
  
• 
  O’zining fikrlarini yozma ravishda bayon qilish;
  

Nutq rejasini tuzganda quyidagilarga e’tibor berish kerak:

• 
  Tinglovchi uchun bu mavzu nega kerakligini aniqlash, maqsadni belgilash;
  
• 
  Mavzuni tinglash, аgar berilgan bo’lsa, uni tahlil qilish;
  
• 
  Mazmuni uchun foydali ma’lumotlar tanlash;
  
• 
  Asosiy nuqtalarni, mavzularni aniqlash;
  
• 
  Tanlangan materialni ajratish asosiylarni qoldirish;
  
• 
  Qiziqarli kirishni topish;
  
• 
  Xulosani tayyorlash;
  
• 
  Takrorlash va nutqni ko’rib chiqish;
  

Noyiq savollarga javob berishi lozim bo’lgan vaqtda:

• 
  Berilgan savol nima maqsadda berildi;
  
• 
  Insonni to’gri tushunishga tayyorlash;
  
• 
  Hurmat bilan to’g’ri tushuntirib javob berish;
  
• 
  O’ziga ishonch va mehri bilan so’zlashish darkor.
  

So’zlarni aniq gapirish uchun quyidagilardan unumli foydalansa bo’ladi :

• 
  Tabiat bergan nutq organlaridan to’g’ri foydalanish;
  
• 
  So’zlar qanday tashkil topganligini bilish;
  
• 
  Har bir so’zni baland ovozda tezlikni saqlab aniq gapirish;
  
• 
  Harflarni tushurib qoldirmasdan gapirish;
  
• 
  Boshni pastda tushurmasdan og’izni katta ochib gapirish;
  
• 
  Bo’yin, yuz va boshqa bo’g’inlarni bo’sh holatda ushlash.
  

Nutq so’zlaganda, ma’ruza o’qilayotganda ortiqcha so’zlar kirish gaplar, nopisadnoma iboralar, shuningdek, gumonsirash ishonchsizlik, hadeksirash, esankirash, аsabiylashish, g’azablanishga aslo yo’l qo’ymaslik zarur.

Pedagogning nutqi ifodali bo’lishi lozim. Bunda nutq intanatsiyasi muhim o’rntutadi. U oxang (melodika) tinim( paiza), mantiqiy urg’u nutq sur’ati kabi tarkibiy qismlaridan iborat.