Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

2-мисол. Бир кишидан иборат уй хўжалигининг хилини шартли 
ойлик бюджетнинг қуйидаги тузилмаси асосида таҳлил қилинг: 
Даромадлар 
Хараж атлар
Моддалар 
минг 
сўмда 
% да 
Моддалар 
минг 
сўмда 
% да 
Иш ҳақи 
200 
23,5 
Овқатланиш
150 
23,8 
Қўшимча иш 
320 
37,7 
Коммунал 
харажатлар 
120 
19,0 
Номунтазам иш 
ҳақлари 
250 
29,4 
Ноозиқ-овқат 
товарлар 
80 
12,7 
Дивидендлар 
(рента) 
80 
9,4 
Таълим
60 
9,5 
Жами 
850 
100 
Дам олиш 
220 
35,0 
Жами
630 
100 
Жа мғармалар
+ 2 2 0
2 5 , 9

---

137
а) бозор; 
б) ўтиш; 
в) буйруқбозлик; 
г) аниқланмаган. 
Жавоб: б), даромадлар таркиби уй хўжалигининг ўтиш хилига 
мансублигидан далолат бериб турибди: даромадлар иқтисодиётнинг ошкора 
ва (асосан) хуфёна секторларида бандликдан келиб тушади. Дам олиш 
харажатларининг юқори улуши бозорда хизматларнинг анча катта тўплами 
кўрсатилганлигидан далолат берса-да, ушбу "бозор" далил-исботи Ноозиқ-
овқат товарлар учун харажатларнинг жуда паст улуши билан 
"тенглаштирилади". 
3-мисол. 
ОЎЮга ўқишга киришда ота-оналар ўзининг 
фарзандларини абитуриент сифатида “суғурта қилиш” учун ўз вақтида 
абитуриентнинг отаси билан бир мактабда ўқиган декан ўринбосари 
билан узоқ вақтдан буён сақланиб келаётган алоқадан фойдаланишга 
қарор қилишади. Бундай хатти-ҳаракат кўпроқ уй хўжалигининг қайси 
хилига хос? 
а) бозор; 
б) ўтиш; 
в) буйруқбозлик; 
г) в) ёки б). 
Жавоб: г), буйруқбозлик иқтисодиёти доирасида алоқа уй 
хўжалигининг фаолият кўрсатишида асосий ролни ўйнади. Шунинг учун 
оила фаровонлигининг даражаси айнан кенг ва табақаланган алоқаларнинг 
мавжудлиги билан белгиланди. Иккинчи томондан, ўтиш иқтисодиётида 
алоқалар уй хўжалигининг ресурсларидан бири бўлгани ҳолда муҳим роль 
ўйнашда давом этмоқда (Роузнинг фикрига кўра, алоқалар ва поралардан 
фойдаланиш «ресурс портфели»нинг олтита қисмидан бири сифатида 
иштирок этади).