Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

 
 

---

106 
ГЛОССАРИЙ 
Инсон ва фуқаронинг ҳуқуқ ва эркинликлари - инсонга бекаму кўст 
яшаш имкониятини берувчи, иқтисодий, ижтимоий, маданий ва сиѐсий 
соҳаларда ўзининг имконият ва талабларини амалга оширишни таъминловчи 
ҳуқуқий мақом. Инсон ҳуқуқлари ва эркинликларига риоя этиш Ўзбекистон 
Республикаси конституциявий тузумининг асосидир. 
Фуқаролик ҳуқуқлари – бу табиий характерда бўлган, яъни инсонга 
туғилиши билан бериладиган ҳуқуқлар. Улар инсоннинг индивидуал 
эркинлигини кафолатлашга, шаҳсни бошбошдоқликдан ва давлат ва уни 
органларининг арлашувидан ҳимоя қилишга қаратилган. Уларга, яшаш 
ҳуқуқи, эркинлик ва шаҳсий даҳлсизлик, шаҳснинг шаъни, қадр-қиммати,
адолатли ва мустақил оммавий суд, эътиқод эркинлиги, кўчиб юриш 
эркинлиги каби ҳуқуқлар киради. 
Сиѐсий ҳуқуқлар – фуқароларнинг давлат ва ижтимоий хаѐтда фаол 
иштирок этиш имкониятини белгилаб беради. Уларнинг ичида энг 
муҳимлари: турли давлат органларига сайлаш ва сайланиш ҳуқуқи, 
партияларга, ассоциациялар каби турли жамоат бирлашмаларига бирлашиш 
ҳуқуқи намойишлар, митинглар ва йиғилишлар ўтказиш ҳуқуқи, 
фуқароларнинг мурожаатлари, сўз эркинлиги каби ҳуқуқлар киради. 
Конституциянинг 2 бўлими ва 5-11 боблари, яъни 18-моддадан 52 моддагача 
Инсон ва фуқароларнинг асосий ҳуқуқулари, эркинликлари ва бурчларига 
бағишланади.
Шаҳсий ҳуқуқ ва эркинликлар – табиий ҳуқуқ ва эркинликлари 
бўлиб, унинг хаѐти, соғлиғи, ор-номуси, шаъни. қадр-қимматини 
таъминлашга қаратилган ҳуқуқлар гуруҳи ҳисобланади. 
Бола ҳуқуқлари – инсон ҳуқуқларининг болага нисбатан қўлланилиши. 
Бу соҳадаги махсус нормаларнинг ишлаб чиқилиши, боланинг жамиятдаги 
алоҳида ҳолати, уларнинг оиладаги ўрни, ѐши билан боғлиқ махсус 
ҳуқуқларнинг ҳамма давлат қонунчилигида белгиланмаганлиги вояга 
етганлар ҳуқуқларнинг барчасига эга эмаслигидан келиб чиқади. Бола 
ҳуқуқлари Халқаро ҳуқуқий актларда мустаҳкамланиши мухим аҳамият касб 
этади. Бола ҳуқуқлари соҳасига тегишли халқаро хужжатларнинг кўпчилиги 
у ѐки бу доирада ѐш болаларга тегишлидир