Махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника университети «нефт ва газ» факультети

Бўйлама ҳаракатланувчи ва ҳажимли сув иситгичлар.
Бу сув иситгичларнинг кўриниши иссиқлик алмашинувчи қурилмаларга ўхшаш бўлиб, маҳаллий шароитда иссиқ сув билан таъминлаш учун ҳизмат қилади. Бўйлама иссиқ сув таъминловчи ускуналарнинг иш тартиби, сувнинг сарфланиш иш тартибига мос келиши керак.Уларда сувнинг ҳарорати 50-60°С бўлиб, бу ҳароратни ускуна ишга тушгандан сўнг 1-2минут (дақиқа) дан сўнг тайёрлаб беради. Бу ускунани кўпинча тез ҳаракатланувчи (ишловчи) сув тайёрлагич деб ҳам айтилади.
Сув иситгичлар қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:

1. 
   Ф.И.К. 82% кам бўлмаслиги, сув иситгич сув тармоғининг босими 0,05-0,6МПА гача оралиғида ишлаши керак.
   
2. 
   Сув иситгич асосий ва ёндирувчи (учқунли) горелкалар билан таъминланган бўлиши керак. Горелка газнинг ишончли ёнишини таъминлаш керак ва иссиқпик микдорининг 0,2-1,25 оралигида ўзгаришида, аланганинг учиши ва узилиши бўлмаслиғи керакдир.
   
3. 
   Ҳар бир сув иситгич сақчовчи ва блокировкали (қўриқловчи) қурилмалар билан жиҳозланган бўлиши керак, бу эса керакли микдордаги газ билан таъминлашни таъминлайди.
   

Бўйлама сув иситгичлар қуйидаги асосий қисмлардан ташкил топгандир: (Иловадаги 4-расмда келтирилган)
Газ ускуналарининг ўрнатилиши. Газ ускуналарини ўрнатишда ҚМҚ 2.04.08-96 ва газдан фойдаланиш қоидаларига риоя қилиниши керак.
Газ плиталарнинг ўрнатилиши улардаги конфоркалар сонига қараб қуйидагича бўлади.
Тўрт конфоркали газ плиталари учун ошхонанинг ҳажми- 15м³ дан кам бўлмаслиги керак.
Уч конфоркали газ плиталари учун-12м³
Икки конфоркали газ плиталари учун-8м³
Газ плиталарни ошхоналарда ўрнатишда кўрсатилган ёнғин ва техник хавфсизликларга риоя қилиниши шарт. Газ плиталарнинг тўлиқ характиристикаси (иловадаги 1, 2-расмларда ўз аксини топган).


14.2. Газ билан иситиш. Иситиш печлари ва газ билан иситилувчи ускуналар
Газ билан иситилувчи қурилмаларга қуйидагилар киради:

1. 
   Газ билан иситиш печлари.
   
2. 
   Газ билан иситилувчи маҳалий ускуналар.
   
3. 
   Бинафша нурланишли иситиш газ ускуналари
   
4. 
   Хонани иситувчи газли ускуналар.
   
5. 
   Газ ҳаволи калориферлар
   
6. 
   Контактли ҳаво иситгичлар ва ҳ.к. ускуналар киради.
   

Газ билан иситувчи печнинг тасвири ва унинг тўлиқ характеристикаси иловадаги 9-расмда келтирилган.
Биноларни иситиш учун автоматлаштирилган иситувчи печлар бўлиб, улар юқори тежамкорлиги ва иссиқлиқ кўрсатгичи билан характерланади. Бу печларнинг Ф.И.К. 5-90% Бу печларга ГК-17-07 кўринишдаги эжекцияли атмосферали горелкалар ишлатилади.
Газ билан иситувчи маҳаллий иситиш ускуналари
Кейинги пайтларда газ ёрдамида иситувчи маҳалий иситиш ускуналари кенг миқёсда ишлатилмокда, улар махсус тутун газлари чиқарувчи каналлар талаб этмайди. Бундай ускуналарга автоматли ҳаво иситувчилар «Огонек» киради. Бу ускуна билан 20м² юзадаги яшаш майдонини иситиш мумкин. Яхши томонлари шуки, баҳоси арзон ва тез ишга киришдир.
Камчилиги шуки, бинода ускуна ишламаганда тез совуб кетади. Шунинг учун совуқ иқлимли ҳудудларида ишлатиш мумкин эмас. Иссиқлиқнинг берилишига қараб ускуналарни қуйидаги турларга бўлиш мумкин: нурланувчи, конвектив иссиқлик берувчи ва конвектив нурланувчи. Баъзи ускуналарнинг Ф.И.К. 90% етади. Кейинги пайтларда Республикамизда фаолият кўрсатаётган кўшма корхоналар (Самарқанд шаҳрида) янги замонавий газ билан исситилувчи «Парвина», «Сарвина» деб номланувчи маҳаллий иситиш печларини ишлаб чиқармокда. Бундай иситиш печлари бир қатор қулайликларга эга, айниқса катта ҳажмга эга бўлган хоналарда иссиқ ҳаво ҳосил қилиниб иситилиши сабабли унга истеъмолчиларнингталаби каттадир.