Махсус сиртқи бўлим талабалари учун “Одам анатомияси ва физиологияси” фанидан сессия оралиғи назорат иши топшириқлари

5-топшириқ.
Кейсга оид ечимларни кўрсатинг.
1-кейс
Кейс баёни; Мунира ўртоғини анчадан буён кўрмаган эди, улар 5 йилдан кейин учрашди. У ўртоғини кузатганда унинг лаблари кўкимтир қора рангда нафас олиши оғир, ҳаракатлари жуда секин. Унинг сабабларини қандай тушунтирасиз?
Кейс саволлари:
1. Юракнинг фаолиятида қандай ўзгаришлар парог белгиси дейилади?
2. Нима сабабдан парог билан оғриган яъни оғир формасида юқоридаги белгилар кузатилади?
Манба: Маъруза матни “Одам анатомияси ва физиологияси”. Nuriddinov.E.N. “Odam fiziologiyasi” Дарслик. T.: “A’loqachi” 2005 y.


Кейс тахлили: Yurak muskuldan tuzilgan a’zo bo‘lib, ko‘krak qafasida joylashgan. Yurak odam hayotining oxirgi daqiqasigacha hamma vaqt muttasil harakatlanib, qisqarib (sistola), kengayib (diastola) turadi va butun organizmga qon yetkazib beradi. Shunday qilib, yurak organizmda qon aylanish sistemasining markaziy a’zosi hisoblanadi. O‘rta yashar odamning yuragi 1 minutda o‘rta hisobda 70–75 marta, bir sutkada esa 100000 marta qisqara oladi. Bu esa shu vaqt ichida 20 tonna yukni bir metr balandlikka ko‘tarish kuchiga teng demakdir. Yurak kameralari bо‘ylab qon harakatlanishida klapan apparatining ahamiyatini quyidagicha. Bо‘lmalar diastolasi vaqtida atrioventrikulyar klapanlar ochiq bо‘ladi va tegishli tomirlardan kelayotgan qon faqat bо‘lmalar bо‘shlig‘ini emas, qorinchalar bо‘shlig‘ini ham tо‘ldiradi. Bо‘lmalar sistolasi vaqtida qorinchalar qon bilan tо‘ladi. Bunda kovak va о‘pka venalariga qonning qayta harakatlanishi bо‘lmaydi. Bu, birinchi navbatda, venalar teshigini hosil qiladigan bо‘lmalar muskulining qisqarishi bilan bog‘liq.
Талабаларга методик кўрсатма:
1. “Юрак-қон томирларининг тузилиши ва физиологияси” мавзусини такроран ўқиб чиқинг?
2. Қон айланишини таърифлаб беринг?
3. Юрак порогини келтириб чиқарувчи сабабларни тушунтиринг?
4. Ўзлаштирилган билимлар асосида юракнинг тузилиши ва функциясини таърифлаб беринг?