«Mahsus fanlar» kafedrasi «avtomobillar tuzilishi, txk va ta`mirlash» fanidan tayyorlangan Dars №1 Mavzu: Kirish, Avtomobillarning umumiy tuzilishi

Dvigatellarining mexanizm va sistemalari haqida umumiy ma’lumotlar beriladi va quyidagi reja boiycha mavzu yoritib beriladi. 1.Dvigatelning mexanizmlari 2.Dvigatellarning sistemalari.
Tinglaydilar. YOzib oladilar. Belgilab oladilar
3- bosqich. Mashg‘ulotning yakunlash qismi 10 daq.	1) O‘quvchilarning savollariga javoblar beriladi. 2) O‘quvchilar baxolanadilar. 3) O‘quvchilarga mustaqil ishlar beriladi. 4) Uyga vazifa beriladi.	Tinglaydilar. O‘quvchilar baxolanadi. Topshiriqlarni belgilab oladilar.

Ichki yonuv dvigatellarining asosiy mexanizm va tizimlari
Avtomobillarga o’rnatiladigan dvigatellar quyidagi mexanizm va tizimlardan tashkil topgan.
Krivoship–shatun mexanizm - porshenlarining to’g’ri chiziqli xarakatini tirsakli valning aylanma xarakatiga aytiladi. Bu xol mexanik energiyani uzatish, traktorning yetakchi g’ildiraklarini, kombayin va qishloq xo’jalik mashinalarining ish organlarini xarakatga keltirishga mos keladi.
Gaz taqsimlash mexanizmi - klapanlar ishini boshqaradi, bu porshen muayyan xolatlarda bo’lganda dvigatel tsilindrlariga havo va yonilg’i kiritish (dizellarda) yoki tayyor aralashma kiritish (karbyuratorli dvigatellarda) hamda tsilindrlardan ishlatilgan gazni chiqarib yuborish imkonini beradi.
Ta’minlash tizimi - havo va o’lchangan yonilg’i miqdorlarini (dizellarda) yoki tayyor aralashmani (karbyuratorli dvigatellarda) ma’lum vaqtda dvigatel tsilindrlariga uzatishni va ishlab bo’lgan gazlarni chiqarib yuborishni ta’minlaydi.
Moylash tizimi - ishqalanuvchi detallarni uzliksiz moylab turish va ulardan issiqlikni olib ketish vazifasini bajaradi.
Sovitish tizimi - dvigatellarni ortiqcha qizib ketishdan saqlaydi va tsilindrlarda normal issiqlik rejimini saqlab turadi.
YUrgizib yuborish tizimi - dizel dvigatelini yurgizib yuborish vaqtida uning tirsakli valini aylantirish uchun zarur.
O’t oldirish tizimi – karbyuratorli dvigatellarda yonuvchi aralashmani elektr uchquni yordamida alanga oldirishga xizmat qiladi.