|
Sanitariya kiyimi - mehnat buyumlarini ishlovchidan va ishchini ishlab chiqarishdagi umumiy ifloslanishdan asraydi (oshpazlar, tibbiyot xodimlari, bolalar bog'chalari xodimlari, oziq - ovqat bilan savdo qiluvchi savdo xodimlari va hokazolar).
Rasmiy kiyim (forma) - harbiylar, maxsus mahkamalar xizmatchilari, temir yul, aviasiya, dengiz floti, maktab o‘quvchilari, hunar-texnika bilim yurtlari talabalari kiyimlaridir. Rasmiy kiyimlarga shinel, palto, kostyum, kitel, ko‘ylak, bosh kiyimlar kiradi.
Kiyimlar yilning qaysi faslida kiyilishiga qarab yozgi, qishgi, bahorgi-kuzgi kiyimlarga b'linadi.
Turli maqsadlarda kiyilishiga qarab ham bir necha turga bo’linadi: kundalik kiyim, uy kiyim, tantanali kiyim, sport kiyimi.
Jins - yosh alomatlari bo‘yicha erkaklar, ayollar va bolalar kiyimlariga ajratiladi.
Hozirgi kiyimning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
1. Utilitar kiyim - amaliy, himoyaviy, ergonologik, gigienik vazifalami o‘z ichiga oladi.
2. Ijtimoiy kiyim - regional, professional marosimlarga oid simvolik vazifalarni o‘z ichiga oladi.
3. Estetik kiyim - badiiy obrazli vazifa bilan aynan estetik vazifani o‘z ichiga oladi.
Kiyimning vazifalari tarixan tashkil topgan. Lnsoniyat taraqqiyotining ilk bosqichlarida kiyim tevarak atrofning salbiy ta’siridan muhofaza vazifasini o‘tardi. Turmush tarzi, faoliyat turi kiyimda spesifik elementlar paydo boMishiga olib keldi. Kiyim utilitar – amaliy vazifalarni bajaradigan bo’ldi.
Jamiyatda boshliqlar, sinflar ajralib chiqishi kiyimga simvolik elementlami kiritdi, diniy marosim kiyimlari paydo bo'ldi. Odam dastlabki madaniy obrazlami tevarak - atrofdagi borliqdan olardi, asta – sekin kiyimni badiiy obrazli hal etishga va uning estetik vazifalariga yetib keldi.
Kiyimga qo'yiladigan talablar. Kiyimni loyihalash kiyimga qo'yiladigan talablardan boshlanadi . Har qanday tikuvchilik buyumlariga aniq belgilangan talablar qo'yiladi . Kiyimga 2 xil talab qo'yiladi : iste'molchining talabi va ishlab chiqarish talabi . Iste'molchining talabi o'z navbatida quyidagilarga bo'linadi :
1. Gigiyenik talab .
2. Ekspluatasion talab .
3. Estetik talab .
Gigiyenik talablar deganda , shuni , kiyimdan kiyimda kiyim odam sog'lig'iga zarar yetkazmasligi , harakatlanish vaqtida kiyim halaqit bermasligi kerak , ya'ni yozda kiyiladigan kiyimlar yengil , havo o'tkazuvchan bo'lishi , quyosh nurini qaytaruvchi bo'lishi , namni shimuvchan bo'lishi kerak . Bunda gazlama asosiy rol o'ynaydi . Kiyim tabiiy tolali gazlamalardan tikilishi talab qilinadigan . Masalan : paxta , ipak , jun , zig'ir tolali gazlamalar juda yaxshi , gigienik oladi .
Qishki kiyim odam tanasidan chiqqan issiqlikni saqlovchi, yengil va qulay bo'lishi kerak. uchun qishki kiyimlar ko'pincha jun tolali gazlamalardan tikiladi . Kiyimga berishda iloji boricha yengil bo'lishiga , bichimi esa qulay bo'lishiga e'tibor berish kerak. Kuzgi va bahorgi kiyimlar esa haroratning pastligi va yog'ingarchilik ko'pligiga asoslanib ko'proq sintetik tolali gazlamalardan tikiladi.
Ekspluatasion kiyimning talabiga va borish sharoitlariga, qulayligi, qulayligi. ishonchliligi, formasining xavfsizligi tushuniladi. Kiyilish keladi kiyim turli mexanikaviy va biologik ta'sirlarga , nam vaqtida buraladi . Kiyim ana shu ta'sirlarga bo'lishi kerak .
Bunday ta'sirlardan kiyim sitiladigan, cho'ziladigan, rangini o'zgartiradigan yoki g'ijim ta bo'lsa , u uzoqqa chidamaydi. Buning uchun gazlama holdaning osongina e'tiborga olgan kiyim modelini to'g'ri tanlash kerak , ya'ni cho'ziluvchan , sitiluvchan gazlama kengroq , burmalangan kiyimlar tikilgani ma'qul . Undan tashqari, kiyimning yoqalari, yenglari , bortlari , cho'ntak og'izlari ko'p ishqalanadi. Bu yerlarga puxta texnik qo'shish, ya'ni materiallardan yuklash kerak. Aks holda kiyim o'z ko'rinishini yo'qotadi .
Estetik talablar deganda , kiyimning moda yo'nalishiga mosligi , yangi gazlamalardan tikilganligi , yangi bezaklar bezaklanadi estetikligi , iste'molchilar didlarini rivojlanishini tushunish . Ishlab chiqarish talabi deganda buyumni ishlab chiqarish jarayonidagi ishlab chiqarish talabi tushuniladi .
Kiyim tikishda qо‘llanadigan materiallar. Buyumga ishlov berish jarayoni tо‘qima tarkibiga bog‘liq bо‘ladi, bu esa xom ashyo tо‘g‘risidagi elementar bilimlarga ega bо‘lishni talab qiladi. Faqatgina gazlama qaysi toladan tarkib topganligini bilgan holda, uni yuvish va dazmollash rejimini tо‘g‘ri о‘rnatish mumkin. Bu esa о‘z navbatida kiyimning foydalanish muddatini uzaytirishga hamda yaxshi kо‘rinishda saqlashga yordam beradi.
Gazlama tо‘qishda foydalaniladigan barcha tolalar kelib chiqishiga, olinishiga kо‘ra asosan ikki guruhga bо‘linadi. Birinchi guruh- bu tabiiy tolalar bо‘lib, ular о‘simliklardan va hayvonlardan olinadi. Masalan, о‘simlik poyasidan olinadigan- zig‘ir, kanop tolasi, g‘о‘za о‘simligi chigitidan olinadigan- paxta tolasi, pilla qurtidan olinadigan –ipak tolasi va qо‘y, echki, tuya va boshqa hayvonlar tukidan olinadigan jun tolalar. Ikkinchi guruhga turli moddalardan kimyoviy qayta ishlash yо‘li orqali olinadigan sun’iy tolalar kiradi.
Sо‘ngi yillarda sun’iy ipak va jun gazlamalarni ishlab chiqarish ortib bormoqda. Ular tabiiy ipak va jun gazlamalarga nisbatan anchagina arzon va samarali kо‘rinishga ega. Gazlamalar qaysi tola turidan tо‘qilganligi haqida tasavvurga ega bо‘lish uchun quyida har bir tola turiga qisqacha tavsif berilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
