Mahsulot sifatini boshqarish. Xorij tajribasi Reja

Yaponiyadagi sifatni boshqarish tizimlari. 70-yillar boshida Yaponiya tovarlarining halqaro bozorni "bosib olishi" boshlandi. Bu "bosishning" sabablaridan biri shundaki, yapon tovarlari arzonroq edi. Bu baho raqobatiga sezilarli ta’sir qilgan edi. Lekin hozir ham yapon va amerika tovarlarining narxlari deyarli baravarlashganda «bosish» muvaffaqiyatli davom etmoqda. Bu muvaffaqiyatning asosida sifati yuqori bo‘lgani tufayli yapon tovarlarining raqobatbardoshligi (sifat raqobati) yotadi. Masalan, yapon avtomobili o‘rta xisobda amerika avtomobilidan 10 marta kamroq ishdan chiqadi; amerika televizorlarining nosozlik chastotasi yapon televizorlaridan 1,5...2 baravar ortiqroq va h.k.
Raqobatbardosh tovarlarni chiqarish uchun yapon firmalar sifatni boshqarish usullarini muntazam ravishda takomillashtiradilar. Firmalarning ko‘pchiligida sifatni boshqarish quyidagi tamoyillarda tuzilgan:

• 
  sifat bo‘yicha umumfirma siyosatini o‘tkazish va uni uzoq muddatga rejalashtirish;
  
• 
  tovarlarning yangi turlarini ishlab chiqishda yangi tamoyil va usullarni qo‘llash;
  
• 
  firmaning barcha bo‘linmalarini qamrab oladigan sifatni ta’minlash tizimini yaratish;
  
• 
  sifat ustidan nazorat;
  
• 
  sifatni boshqarish bo‘yicha faoliyatni savdo agentlari, savdo firmalari, do‘konlarga tarqatish.
  

Yaponiyada sifatni boshqarishning o‘ziga xosligi — firmaning barcha xodimlari bu ishda qatnashishining ixtiyoriyligi, buning ustiga dunyo bozoridagi raqobat kurashida omon qolishga ko‘maklashadigan anglangan ixtiyoriylikdir. Sifatni boshqarishga bunday yondashish "umumiy sifat boshqarishi" degan nom oldi. Uning moxiyati quyidagicha:

• 
  mahsulot sifatini yaxshilashda "sifat tugaraklariga" birlashib, firmaning barcha xodimlari qatnashishi shart;
  
• 
  firma rahbariyati sifat darajasini doim diagnostika va nazorat qilishi shart;
  
• 
  hamma ish o‘rinlarida nazoratning statistik usullari qo‘llanishi kerak
  
• 
  doim sifatni nazorat qilish usullarini barcha darajalarda milliy miqyosda o‘rgatish lozim;
  
• 
  sifatni nazorat qilish usullarini tatbiq etish harakati butun mamlakatni qamrab olishi kerak.
  

Shunday qilib, yapon tizimining muvaffaqiyati sifat nazorati shtat nazoratchilari xarakatlari bilan emas, balki firmaning barcha xodimlari o‘z ish joyida qilgan harakatlari bilan ta’minlanganligidadir. Bosh yo‘nalish — "sifat — hamma narsadan ustun". Shuni aytib o‘tish kerakki, mahsulot sifatini ta’minlashdagi muvaffaqiyatlar yapon jamiyatining o‘ziga xos xususiyatlari bilan bog‘liq:

• 
  xodimning butun mehnat faoliyati davomida bitta firmada ishlash odati, bu firmaga sodiqlikni tarbiyalaydi va ish kuchining qunumsizligi darajasi pastligiga olib keladi (kadrlar qunumsizligi — sifat dushmani);
  
• 
  majburiy ta’lim g‘oyasi, umumiy va kasbiy ta’lim darajasini muntazam oshirib borishning ommaviyligidir.